سهام خزانه چیست؟
برای همه افرادی که در بازارهای مالی به فعالیت می‌پردازند، آشنایی با عبارات و اصطلاحات مربوط به بازار اهمیت دارد. مثلا شاخص کل، سهام شناور، درصد سهام حقوقی و… نمونه اصطلاحاتی هستند که در بازار بورس کاربرد فراوانی دارد اما برخی اصطلاحات هم وجود دارند که در بازار جهانی به کار برده میشوند. سهام خزانه، کال مارجین و لیکوئید نمونه آن هستند. در این مقاله قصد داریم به مفهوم عبارت «سهام خزانه» بپردازیم. اینکه سهام خزانه چیست؟ چه قوانین مشمول آن میشود؟ و وجود سهام خزانه چه مزایا و معایبی دارد؟
منظور از سهام خزانه چیست؟
منظور از سهام خزانه (Treasury stock)، بخشی از سهام ممتاز یک شرکت است که پس از عرضه در بازار، مجددا توسط خود شرکت خریداری میشود. با توجه به امکان سواستفاده‌های مالی، این کار تنها میتواند طبق قوانین خاصی انجام شود و البته هدف اصلی از عرضه و خرید «سهام خزانه»، استفاده از آن جهت تحقق اهداف شرکت و تضمین نقدشوندگی دارایی مابقی سهامداران است.
گفتنی است که سهام خزانه طبق قوانین حسابداری و حقوقی، نوعی دارایی محسوب نمیشود، سود سهام به آن تعلق نمی‌گیرد و دارای حق رای نیست.
قوانین خرید و فروش سهام خزانه
خرید و فروش سهام خزانه در بازار بورس همه کشورها مجاز نیست و البته در کشورهایی مانند آمریکا و انگلستان هم طبق قوانین خاصی معامله میشود. اصلی‌ترین قوانین خرید و فروش سهام خزانه به شرح زیر هستند:
- سهام خزانه به عنوان سهام شاور شناسایی نمیشود. همچنین خرید سهام خزانه توسط شرکت، نباید باعث کاهش سهام شناور تا بیش از 50 درصد شود.
- سهام خزانه باید منبع تامین نقدینگی برای بازخرید باشد.
- شرکت‌ها نمی‌توانند در هر زمانی اقدام به تهیه سهام خزانه کنند. سهام خزانه با توجه به قوانین کشورهای مختلف طبق بازه زمانی که سازمان ناظر تعیین میکند، تهیه میشود.
مزایای سهام خزانه
تهیه سهام خزانه توسط شرکت‌ها به دلایل مختلفی انجام میشود. گاهی این دلایل، مزیت به حساب می‌آیند و گاهی هم معایبی را در پی دارند. در رابطه با مزایای سهام خزانه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
حفظ ارزش سهم تا زمان اصلاح قیمت، یکی از مزایای خرید سهام خزانه برای شرکت‌ها است. گاهی شرکت بورسی متوجه میشود که سهامش در بازار کمتر از ارزش واقعی به فروش می‌رسد. در این زمان مقداری از سهام (حداکثر 10 درصد) را خریداری میکند و پس از اصلاح بازار مجددا آن را به فروش می‌رساند.
بهبود نقدشوندگی سهم، یکی دیگر از دلایل تهیه سهام خزانه است که میتوان آن را مزیت به حساب آورد. کاهش نقدشوندگی سهم در بازار، بی اعتمادی سهامداران و عدم تمایل به سرمایهگذاری در آن را در پی دارد. به همین دلیل وقتی سهام شرکتی در بازار با کاهش نقدشوندگی روبرو شود، شرکت اقدام به خرید سهام خود میکند، پس نقدشوندگی بهبود می‌یابد.
یکی از بزرگترین مزایای سهام خزانه، جلوگیری از سفته‌بازی است. گاهی شرکت‌های بورسی متوجه میشوند که بخش عمده سهامشان در اختیار تعداد محدودی از افراد است. این موضوع معمولا اتفاقی رخ نمی‌دهد و با هماهنگی قبلی انجام شده است و در آینده سفته‌بازی در سهم مشاهده خواهد شد. بنابراین شرکت بخشی از سهام خود را خریداری میکند و در صورت مشاهده سفته بازی، از طریق سهام خود، قیمت را کنترل میکند.
برخی شرکت‌های بزرگ پس از تهیه سهام خزانه، آن را به مدیران و سایر پرسنل اعطا می‌کنند که این موضوع هم از مزایای سهام خزانه است. کاهش میزان سهام در بازار هم از دیگر مزایای سهام خزانه است. وقتی دامنه فعالیت شرکتی محدود شود یا به هر دلیلی سود شرکت کاهش یابد، مدیران تصمیم به کاهش هزینه‌ها می‌گیرند. تهیه سهام خزانه یکی از روش‌های جانبی کاهش هزینه به شمار می‌آید.
معایب سهام خزانه
معایب سهام خزانه را میتوان از دو جنبه مختلف بررسی کرد. تهیه سهام خزانه معایبی دارد که گاهی متوجه مدیریت و گاهی متوجه سهامداران است.
وقتی شرکت اقدام به تهیه سهام خزانه میکند، سهامداران از این موضوع مطلع میشوند. حال چنانچه سهامداران این اقدام را ناشی از عدم وجود فرصت‌هاى سرمایه‌گذارى مطلوب بدانند، نسبت به سهم بدبین میشوند و قیمت سهام در بازار کاهش خواهد یافت.
از معایب دیگر سهام خزانه (برای شرکت) میتوان به جرایم مالیاتی و سخت‌گیری‌های هیئت نظارت بورس اشاره کرد. دقت کنید که این موضوع برای سهامداران زیانی ندارد و برای شرکت ارائه‌کننده سهم میتواند مشکل‌ساز باشد. مثلا اگر شرکت بورسی با هدف دستکاری قیمت سهم در بازار، اقدام به خرید سهام خزانه کند، هیئت نظارت بورس عذر او را می‌خواهد و پاسخگویی و رفع این مسئله کار ساده‌ای نیست.
همچنین گاهی شرکت‌ها با هدف اجتناب از پرداخت مالیات سود سهام، اقدام به بازخرید سهام خود می‌کنند. حال چنانچه سازمان ناظر به این مورد آگاه شود، جرایم مالی سنگین برای شرکت تعیین خواهد شد.
درباره معایب سهام خزانه برای سایر سهامداران، شرایطی را در نظر بگیرید که سهام خزانه با قیمت بسیار بالایی (بیشتر از ارزش واقعی خود) خریداری میشود. قیمت سهم در بازار افزایش می‌یابد و اگرچه در این بین تعدادی از سهامداران خرد هم سود می‌کنند، اما به دلیل اینکه قیمت دستکاری شده است، سفته بازی در سهم صورت میگیرد. البته این کار به خودی خود نوعی سفته بازی است که در ادامه آن، نوسان‌گیران به شرایط دامن می‌زنند.
دلایل ممنوعیت سهام خزانه
سهام خزانه در بسیاری از کشورها ممنوع است. در ایران برای سال‌ها ممنوع بود و حتی در کشورهایی که امکان استفاده از سهام خزانه وجود دارد، قوانین سختگیرانه‌ای برای آن تدوین شده است. در ادامه برخی از مهمترین دلایل ممنوعیت سهام خزانه را بررسی می‌کنیم.
همانطور که در قبل ذکر شد، تهیه سهام خزانه میتواند دستکاری قیمت را در پی داشته باشد. البته منظور از دستکاری قیمت، صرفا تخلف شرکت نیست. دقت کنید که سهام خزانه توسط شرکت بورسی ارائه‌دهنده سهم، بازخرید میشود. حال مدیران و همه دست‌اندرکاران از اطلاعات و شرایط مالی، فراز و نشیب‌های پیش رو، مشکلات مالی یا سودهایی که در آینده فراهم میشود، آگاه هستند. پس می‌توانند سهام خود را در پایین‌ترین قیمت خریداری و در بالاترین قیمت به فروش برسانند. گرچه فرآیند تهیه سهام خزانه چندان آسان نیست، اما به هر حال امکان بازخرید سهم در قیمت پایین وجود دارد و در نهایت سهامدار خرد متضرر خواهد شد.
برعکس حالت قبل هم میتواند در شرایطی موجب زیان سهامداران خرد شود. در نظر بگیرید که شرکت بورسی، بخشی از سهام خود را که البته نمی‌تواند بیش از 10 درصد باشد، با بالاترین قیمت ممکن و در بازه زمانی بسیار کوتاه بازخرید میکند. این اتفاق روی قیمت سهم در بازار تاثیر میگذارد و شاهد رشد قابل توجه قیمت در آینده‌ای نزدیک هستیم که از دو جنبه در بازار تاثیر میگذارد.
اول اینکه رشد قیمت برای تعدادی از سهامداران خرد سودی را فراهم میکند؛ اما از آنجایی که باعث سفته‌بازی میشود، سردرگمی و تصمیمات هیجانی سرمایه‌گذاران کم‌تجربه‌تر را در پی دارد و این افراد متضرر خواهند شد و سود اصلی برای نوسان‌گیران است. دوم اینکه زمان اصلاح بازار که قیمت سهم به ارزش واقعی خود نزدیک میشود، در سهام مذکور چنان کاهش قیمتی رخ میدهد که مابقی سهامداران، زیان غیر قابل جبرانی را متحمل خواهند شد. این دو حالت، اصلی‌ترین دلایل ممنوعیت سهام خزانه هستند.
سهام خزانه در ایران
مجوز تهیه سهام خزانه در ایران برای نخستین بار در سال 1346 برای شرکت نفت صادر شد. اما با توجه به چالش‌هایی که در طول مقاله توضیح دادیم، از سال 1348 تا 1394 استفاده از سهام خزانه در ایران ممنوع بود و در واقع هیچ مجوزی برای هیچ شرکت بورسی در این زمینه صادر نشد. در سال 1394 آیین‌نامه مورد بازبینی قرار گرفت و ممنوعیت سهام خزانه در ایران از بندهایی آیین‌نامه حذف شد، اما همچنان استفاده از آن منوط به دریافت مجوز است.
تا میانه سال 1399 صدور هیچ مجوزی برای شرکت‌های بورسی بابت سهام خزانه صورت نگرفت. در مهر 1399 از بین درخواست‌های شرکت‌های بورسی، درخواست سه شرکت فولاد مبارکه، سرمایهگذاری غدیر و آتیه‌داده‌پرداز تایید شد و سازمان بورس مجوز خرید سهام خزانه را برای آنها صادر کرد. دقت کنید که سهام خزانه در ایران دارای قوانین مخصوصی است که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.
تهیه سهام خزانه تنها با مجوز کتبی سازمان بورس و اوراق بهادار ممکن است و البته هر تغییری که در برنامه شرکت بابت خرید و فروش سهام خزانه رخ دهد، باید به سازمان بورس گزارش داده شود. در تقسیم سود سالیانه، هیچ سودی به سهام خزانه تعلق نمی‌گیرد. سهام خزانه به عنوان سهام شناور شناسایی نمیشود و خرید سهام خزانه نباید کاهش سهام شناور تا بیش از 50 درصد را در پی داشته باشد.
سهام خزانه در مجامع شرکت فاقد حق رای است. اگر شرکتی قبل از پذیره‌نویسی افزایش سرمایه داشته باشد، این افزایش سرمایه فاقد سهام خزانه است. مبلغی که برای تهیه سهام خزانه توسط هیئت مدیره به تصویب می‌رسد، نمی‌تواند موجب کاهش ارزش ویژه (تفاضل جمع بدهی‌ها و دارایی‌ها) تا بیش از 40 درصد شود.
سهام خزانه در ایران جزئیات ریز بیشتری هم دارد. اما موارد فوق، قوانین اصلی هستند که مشمول تمام شرکت‌های متقاضی استفاده از سهام خزانه، میشود.
سخن آخر
زمانی که برای نخستین بار استفاده از سهام خزانه در بورس جهانی مطرح شد، طرحی جدید با نتایج خوب مدنظر بود. اما در طی سال‌ها سواستفاده‌هایی که از این طرح صورت گرفت، چالش‌های مداوم و زیانی که سهامداران متحمل شدند، ممنوعیت سهام خزانه را برای بسیاری از کشورها در پی داشت. به عبارتی سرمایه‌گذارانی که می‌دانند سهام خزانه چیست و چگونه میتواند ارزش سهام شرکت را حفظ کند، از این طرح پشتیبانی می‌کنند. اما وجود سفته بازان و سوداگرانی که در بازارهای مالی به سواستفاده می‌پردازند، صدور مجوز برای استفاده از سهام خزانه را به امری سخت و چالش برانگیز تبدیل کرده است. امیدوارم که با برنامه‌های صحیح و قوانین سازمان بورس و اوراق بهادار، استفاده از سهام خزانه در ایران به امری مثبت و تاثیرگذار بر بازار سهام تبدیل شود.
مهمترین عوامل ریزش بورس چیست؟
سیاست‌گذار و ریسکهای سیستماتیک یکی از مهمترین عوامل ریزش بورس هستند.
به گزارش صدای بورس,بورس دیروز نتوانست به مسیر صعودی خود که از اواسط هفته گذشته شروع شده بود، ادامه دهد و پس از ثبت یک بازدهی مثبت اندک در ابتدای معاملات، با افزایش عرضه‌ها مواجه شد و نماگرهای اصلی آن عقبنشینی کردند تا بار دیگر شاهد زمینه‌ای سرخ‌رنگ در تابلوی معاملات باشیم.
شاخص کل بورس طی بازار دیروز با کاهش ۰.۱۴ درصدی همراه شد و شاخص هم‌وزن نیز که روند ضعیف‌تری را دنبال میکرد، بازدهی منفی ۰.۱۸ درصدی را به ثبت رساند. ارزش معاملات بازهم تغییری را در خود ایجاد نکرد و عدد ۱۹۶۱ میلیارد تومانی را به نمایش گذاشت و یک بار دیگر به زیر مرز ۲ همتی نزول کرد. برآیند تمام این موارد منجر به خروج ۲۷۶ میلیارد تومان دیگر از بازار از سمت کدهای حقیقی شد.
با توجه به روند رو به کاهش تقاضا در انتهای معاملات روز چهارشنبه و همچنین برخی مباحث تکنیکالی که در گزارش پیش‌بینی بازار امروز نیز به آن اشاره شده بود، انتظار می‌رفت که بورس امروز معاملات متعادل و به سمت منفی را دنبال کند. حال در ادامه با بررسی شرایط موجود و عوامل تاثیرگذار بر روندهای روزانه بازار، به پیش‌بینی بورس فردا خواهیم پرداخت.
خروج نقدینگی از بورس کمتر شد
با افزایش ارزش معاملات خروج نقدینگی نیز از بازار سرمایه اندکی کمتر از هفته‌های اخیر شد. در این هفته پول حقیقیها از بازار خارج و در مقابل کمی هم پول حقوقی وارد بازار شد.
روز شنبه در حدود ۹۰ میلیارد تومان، روز یکشنبه ۶۲۳ میلیارد تومان، روز دوشنبه ۱۹۹ میلیارد تومان، روز سه‌شنبه ۱۴۱ میلیارد تومان و رزو چهارشنبه در حدود ۲۰۳ میلیارد تومان از بازار نقدینگی خارج شد. در نهایت این هفته هزار و ۲۵۶ میلیارد تومان پول از بورس خارج شد.
وعده حمایت از بورس عملی میشود؟
در هفته گذشته خبرها و سخنان زیادی در جهت حمایت از بازار سرمایه و برخی صنایع به میان آمد و تا حدی میتوان بخشی از برگشت بازار در روزهای گذشته را به این موضوع اختصاص داد. پس از برگزاری جلسات حمایتی در روزهای اخیر، پورابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس عنوان کرد که ۱۵ آذر لایحه بودجه ۱۴۰۲ به مجلس ارائه خواهد شد و در رابطه با بازار سرمایه کمیته‌ای متشکل از مجلس و وزارت اقتصاد تشکیل شده است که قرار است طی ۱۰ روز آینده پیشنهاداتی را به عنوان مشوق رونق بورس ارائه دهند و به دولت ابلاغ کنند. نماینده سازمان بورس نیز در این جلسه به مباحثی همچون قیمتگذاری دستوری، مطالبات سنگین اوره‌ای‌ها از دولت و قطعی برق و گاز صنایع در فصول مختلف اشاره کرد.موضوعات مورد اشاره در بالا تا حدی باعث شد که تقاضای متعادلی به بازار وارد شود و نماگرها رنگ سبز به خود بگیرند، اما نکته مهم اینجاست که طی دو سال گذشته تاکنون بارها شاهد حمایت‌های لفظی و حتی مصوبه‌هایی در راستای بهبود شرایط بورس تهران بوده‌ایم، اما تعداد اندکی از آنها به مرحله عمل رسیدند و همین موضوع باعث شده است که تاثیر این موضوعات بر روند معاملات بازار به مرور کم‌رنگ شود. به هرحال پیش‌بینی میشود که نکات گفته شده در بورس امروز نیز تاثیر اندکی داشته باشد و برخی نمادها را به محدوده مثبت برساند، اما کمتر از قبل و تا مشخص شدن قطعی این موضوعات، نمی‌توان اثر قابل توجهی را متصور بود.
پیش بینی بورس امروز ۲۴ مهر
شاخص کل بورس از مرز سقوط به کانال یک میلیون و ۲۰۰ خارج شد و روند مثبت به گرفت. بورس امروز با رشد ۹ هزار و ۶۶۱ واحدی به محدوده یک میلیون و ۳۳۱ واحدی رسید. شاخص هم‌وزن نیز به محدوده ۳۷۸ هزار واحدی رسید.سیاست‌گذار و ریسکهای سیستماتیک یکی از مهمترین عوامل ریزش بورس هستند. برای مثال روز دوشنبه خبری درخصوص عدم افزایش نرخ وسقف گاز در بودجه سال آتی منتشر شد که توانست بخشی از گروه پتروشیمی را صف خرید کند. اما امروز مدیرعامل انرژی سپهر به فردای اقتصاد گفت که دولت پیشنهاد کاهش سقف قیمت خوراک گاز متانولی‌ها از ۵۰۰۰ تومان به ۳۶۰۰ تومان به ازای هر متر مکعب را داده است. این موضوع، اما هنوز ابلاغ نشده و قطعی نیست.این عدم قطعیت مشکل عمده‌ای برای سهامداران بورس به حساب می‌آید و نمی‌توانند تصمیم درستی برای سرمایهگذاری بگیرند. از سوی دیگر برخی از فعالان بازار سرمایه به واسطه این قبیل از موضوعات نسبت به بازار بی‌اعتماد میشوند. نکته مهم اینجاست که عملکرد مسولان دولتی باعث بی‌اعتمادی نسبت به بورس شده و هر عملکردی میتواند در کاهش یا افزایش بی‌اعتمادی سهیم باشد.
بی‌رمقی در بازارهای جهانی
به گزارش نبض بازار,اغلب بازارهای کامودیتی در روزهای اخیر روند نزولی به خود گرفته و قرمزپوش شده‌اند. قرار است در آخرین روزهای این هفته آمار تورم آمریکا منتشر شود که با توجه به آمارهای تورم و نرخ بهره انتظار می‌رود که شرایط بورس‌های جهانی کمی سخت شود.با سخت شدن وضعیت بازارهای جهانی، بورس تهران نیز تحت تاثیر آن روند نزولی به خود مهمترین دلایل زیان در بورس میگیرد و کاهشی میشود. به طور کلی تغییر وضعیت در بازارهای جهانی و صنایع کامودیتی‌محور میتواند به زیان بورس و بازار سرمایه باشد.دیروز شاخص روند نسبتا خوبی را پشت سر گذاشت و به محدوده یک میلیون و ۳۱۳ هزار واحدی رسید و به نوعی از سقوط به کانال پایین‌تر نجات یافت. همین موضوع یک سیگنال مثبت برای بورس به حساب می‌آید به آن کمک میکند تا روزهای پیش‌رو به صورت نوسانی مثبت شود؛ بنابراین با توجه به نکات گفته شده و برآیند آنها، میتوان پیش‌بینی کرد که احتمالا بورس فردا نیز تحت تاثیر روند ایجاد شده در بازار امروز، معاملات منفی، اما نه چندان قدرتمندی را دنبال کند و همچنان شاهد تقاضا در برخی صنایع و نمادهایی باشیم که از لحاظ بنیادی یا خبری پیشتیبانی میشوند.در بخش تکنیکالی نیز روز گذشته اشاره شد که در محدوده حوالی ۱.۳۳ میلیون واحدی مقاومت وجود دارد و قبل از آن نیز مرز ۳۰ اندیکاتور RSI و خط تنکنسن ایچی‌موکو چالش‌ساز خواهند بود که در معاملات امروز نیز تاثیر این دو را مشاهده کردیم.
روش انتخاب بهترین سهام برای خرید در بورس: 3 عامل موثر
انتخاب سهم خوب برای خرید از مهمترین عوامل موثر بر موفقیت در بازار بورس است. در انتخاب یک سهم عوامل زیادی نقش دارند. قبل از انتخاب یک سهم شما باید شرکت ها و صنایع موفق را بشناسید. عوامل کیفی و کمی در انتخاب سهم موثرهستند. از سوی دیگر رفتار بازار غیرقابل پیش بینی است و تغییرات ناگهانی آن بر سود و زیان شما موثر خواهد بود.
در این مقالعه سعی کردیم تا 3 راه برتر انتخاب یک سهم خوب را برای شما معرفی کنیم. آشنایی سرمایه گذاران و معامله گران بازار سرمایه با روش‌های تجزیه و تحلیل اوراق بهادار توان این افراد را در انتخاب سهم خوب بالا میبرد. بی شک از طریق تجزیه و تحلیل دقیق و هوشیارانه میتوان ریسک بازار سرمایه یا مخاطره سرمایه‌گذاران را تقلیل داد.
نکته مهم 1: بطور خلاصه فلزات به دلیل بالا و پایین شدن زیاد از نظر ما ریسک بیشتری دارند. بانکی ها در میان مدت و طولانی مدت مناسب ند. سرمایه گذاری ها را باید بشناسید و خرید کنید. دارویی، غذایی و حمل و نقل ها معمولا بطور یکنواخت بالا می روند و کم ریسک ترند. پیمانکاری، کاشی و ساختمانی و سایر صنایع را نیز کاملا باید شناخت داشته باشید و به قیمت های بازار توجه کنید. خودرو و پتروشیمی و پالایشی ها را به عنوان سهم های برتر معرفی می کنیم. (اینها فقط نظر شخصی من هستند)
توی این پک فوق العاده، تحلیل تکنیکال در بورس رو جوری یاد میگیری که تو هیچ کلاس آموزشی یا پک دیگه ای نه دیدی نه شنیدی! بورس رو سریع یاد بگیر وحسابی پول دربیار!
نکته مهم 2: این 3 سهم را هیچ گاه نخرید: اول سهمی که حمایت مهمش را از دست داده باشد و حقوقی حمایتی از آن نکرده است. دوم سهمی که نزدیک به مقاومت مهم قرار دارد یعنی نزدیک سقف کانال خودش. سوم سهمی که روند ضرردهی ادامه دار دارد. برای بررسی ضررده بودن شرکت ها نام آنها را در سایت کدال سرچ کنید و اطلاعیه ها را مشاهده نمایید.
نکته مهم 3: بطور کلی خرید سهام مهمترین دلایل زیان در بورس هایی که به تازگی عرضه اولیه شده اند به علت اینکه هنوز به ارزش ذاتی شان نزدیک نشده اند بسیار فکر خوب و کم ریسکی می باشد. اما تقریبا همه این سهام اولیه بعد از چند هفته از عرضه اولیه یک اصلاح کوچک تا متوسط دارند. بهترین زمان برای خرید آنها دقیقا بعد از اتمام آن اصلاح می باشد. (نمودار سهامی مثل صبا یا شگویا)
3 روش کلی برای انتخاب بهترین سهم وجود دارد:
1-تحلیل بنیادی (Fundamental)
در تحلیل بنیادی تحلیلگر به دنبال ارزش ذاتی سهم است. ارزش ذاتی یا واقعی با ارزش بازاری و قیمت روز سهم فرق دارد. در تحلیل بنیادی 3 قدم اصلی وجود دارد که به وسیله آن میتوان ارزش واقعی یک سهم را شناخت.
با این اپلیکیشن ساده، هر زبانی رو فقط با روزانه 5 دقیقه گوش دادن، توی 80 روز مثل بلبل حرف بزن! بهترین متد روز، همزمان تقویت حافظه، آموزش تصویری با کمترین قیمت ممکن!
اقتصاد کلان (بخصوص تورم و قیمت ارز)
بازار بورس و به طبع وضعیت یک صنعت یا شرکت متاثر از سیاست ها، حوادث اجتماعی و وضعیت اقتصادی است. در تحلیل بنیادی ابتدا تغییرات اقتصادی مورد بررسی قرار میگیرد . تغییرات اقتصادی را با شاخصه هایی همچون نرخ تورم، تولیدات، نرخ بهره، ارز، رشد اقتصادی ، بیکاری، سیاست های پولی و مالی و صادرات و واردات میسنجند. تحلیل گر با بررسی هر یکی از این مولفه ها وضعیت یک صنعت و یا شرکت را می سنجد و به دنبال آن دورنمایی از آینده شرکت را کسب میکند.
برای داشتن یک سبد سهام خوب و قوی باید دائم خبرهای داخلی و خارجی را دنبال کرد تا بتوان تحولات در بازار سرمایه را پیش بینی کرد. اما به این نکته توجه کنید که اخبار را از خبرگزاری های رسمی دنبال کنید و تحت تاثیر بازی گردانان بازار بورس نباشید.
به این نکته باید توجه کرد که اقتصادجهان نیز بر اقتصاد کلان موثر است. حوادث و اخبارجهانی به طور مستقیم و غیرمستقیم در ارزش یک شرکت تاثیر میگذارد. یک نمونه ساده تاثیر بازارهای مختلف بر یکدیگر، بازار فلزات است. اگر مشاهده کردید ارزش فلزات رنگین در بازارهای جهانی در حال کاهش است، باید منتظر تأثیر آن بر قیمت فلزات رنگین داخل کشور هم باشید یا اگر بر فرض به دلیل یک حادثه طبیعی تولید یک صنعت خاص دچار مشکل شود، قطعاً بر بازار داخلی آن صنعت در کشورمان هم تأثیر مثبت یا منفی خواهد داشت.
شناخت صنعت
برای شناخت یک صنعت باید به دنبال موارد زیر باشید:
- تقاضای رو به رشد و فزاینده برای محصولات صنعت
- برخورداری از ویژگی ممتاز به گونه‌ای که محصولات مشابه خارجی یا رقیب تهدید جدی برای نفوذ در بازار داخلی نباشند.
- محدود بودن کالاهای جانشین برای محصولات آن صنعت
- دخالت محدود ارگان‌های تصمیم گیرنده دولتی در تعیین مهمترین دلایل زیان در بورس قیمت محصولات صنعت و کم و کیف فعالیت آنها و استراتژیک بودن محصولات صنعت و نیز گاهاً فشردگی بازار صنعت مورد نظر
- ورود سخت رقبا به حوزه خدمات صنعت
تحلیلگر بازار سهام پس از انتخاب صنعت مورد نظرش باید یک شرکت را از میان شرکت های موجود در آن صنعت انتخاب نماید. فاکتورهای زیر در انتخاب شرکت کمک کننده خواهند بود:
- چگونگی وضعیت دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت مورد نظر
- میزان سود نقدی هر سهم
- تداوم روند سودآوری (در واقع سودآوری شرکت باید یک فرآیند مداوم و مستمر باشد، نه مقطعی)
- توجه به نسبت قیمت به درآمدسهم( P/E ) این نسبت نشان میدهد آیا قیمت سهام به نسبت سودی که بین سهامدارانش توزیع می کند، ارزشمند است؟
- قابلیت نقدشوندگی سهام یعنی هر زمان که دارنده سهم بخواهد سهامش را بفروشد به راحتی بتواند، این کار را انجام دهد. قدرت نقدشوندگی سهم یک شرکت را میتوان با دفعات خرید و فروش روزانه آن سنجید.
از دیگر عوامل موثر در انتخاب شرکت میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- سهم بازار شرکت از صنعت
- کیفیت محصولات یا خدمات و تمایز آنها و سایر عوامل خاص رقابتی
- مدیران آن شرکت همانند تجربه، تحصیلات
- موفقیت‌های قبلی
- نوآوری
- ابتکارات و جدیت و تلاش آنها
- کارایی مدیریت در اداره دارایی‌ها
- تولید و عملیات، فروش محصولات
- به خدمت گرفتن فناوری جدید و عرضه محصولات جدید
- نسبت‌های سود آوری
- بدهی
زمانی که در تحلیل بنیادی به شناخت شرکت پرداخته میشود رویکردی از بالا به پایین به بازار دارد که این مسئله در موفقیت و منتطق گرایی مالی موثر است. طبق این تحلیل شما میتوانید برنامه ریزی بلندمدت و میان مدت موفقی داشته باشید.
در خرید سهم به روش تحلیل بنیادی به این نکته توجه کنید که اگر ارزش ذاتی یک شرکت از قیمت روز بالاتر باشد یعنی سهم امکان رشد را دارد و میتواند سهم خوبی برای خرید باشد.قیمت کمتر ارزش ذاتی نشان از افت قیمت دارد و قیمت برابر نشان از قیمت منصفانه است و سودی به دنبال نخواهد داشت.
سرمایه گذاری ارزشی
در استراتژی سرمایه گذاری ارزشی سرمایه گذار به دنبال سهم هایی با شرایط بنیادی قوی است که ارزش گذاری واقعی نشده اند و پتانسیل افزایش قیمت سهم را دارد. در این استراتژی به قیمت های روز توجهی نمیشود بلکه با دید بلند مدت سرمایه گذاری صورت میپذیرد. سرمایه گذار ارزشی شرکت‌هایی را جستجو میکند که در بازار به درستی ارزش گذاری نشده اند، وقتی که بازار اشتباه خود در ارزش گذاری را تصحیح میکند پتانسیل رشد افزایش قیمت سهم را دارند.
2-روش تکنیکال (Technical)
پس از تحلیل بنیادی و شناخت صنعت یا شرکت های برتر تحلیل گر به دنبال تحلیل تغییرات رفتار و قیمت سهام ها خواهد رفت و در واقع به دنبال الگوهای بازار است. تکنیکالیست ها فقط با جریان قیمت ها تحلیل میکنن و با بررسی روند قیمتی در چارت ها به نتایج دلخواه میرسند. استراتژی معامله‌گر (یا سهامدار) برای تعیین زمان‌های خرید یا فروش بستگی مستقیم به مدت انتظار او برای رسیدن به سود دارد. این زمان‌ها میتواند بسیار کوتاه در حد چند ساعت یا نسبتاً طولانی و به چندین سال برسد.
عرضه و تقاضا یکی از عوامل موثر بر تحلیل تکنیکال است در تحلیل تکنیکال هرچه تقاضا بیشتر باشد یعنی قدرت خریداران بیشتر و سهم با رشد روبرو خواهد شد، از سوی دیگر هرچه عرضه بالاتر باشد یعنی قدرت فروشنده بیشتر و در نهایت سهم افت خواهد کرد.
در تحلیل تکنیکال تحلیلگر به دنبال افزایش یا کاهش قیمت نیست بلکه جهت حرکت بازار را پیش بینی میکند و فقط به دنبال یافتن روندها، شکست‌های قیمت، نقاط حمایت و مقاومت است تا بتواند براساس آن، استراتژی معاملاتی خود را بچیند. ابزارهای معامله گری که با روش تحلیل تکنیکال سهام را برای خرید انتخاب میکند، فقط نمودار قیمت و حجم معاملات است تا ابزارهایی مانند اندیکاتورها و اسیلاتورها را روی آن پیاده کند و تصمیم بگیرد که با چه استراتژی پیش رود. برای تحلیل تکنیکال نیاز به نرم افزار تحلیل تکنیکال است تا اطلاعات شرکت‌ها را به عنوان ورودی پذیرفته و خروجی آن نموداری از روند قیمت‌ها باشد و تحلیلگر بتواند انواع اندیکاتورها و اسیلاتورها را روی آن پیاده کند.
3-روش تئوری مدرن پرتفولیو (MPT)
منطق بازار اقتصادی به این موضوع تاکید میکند تمام دارایی خود را در یک بخش سرمایه گذاری نکنید. در واقع ریسک و خطر یک سهم بیشتر از ترکیب چند سهم است. پرتفوی یا سبد سهام متشکل از سهام متعدد شرکت‌هایی است که در شرایط عادی احتمال کاهش بازده همه دارایی‌ها تا حدودی به صفر نزدیک است. با تشکیل پرتفوی، تلاش ها بر این است که ریسک غیر سیستماتیک یا تنوع پذیر به حداقل ممکن تقلیل یابد. به همین جهت ترکیب پرتفوی بهتر است به گونه ای باشد که نوسانات مشابهی نداشته باشند یعنی زمانی که بازده یکی کاهش پیدا می کند بازده دیگری افزایش یابد.
تعیین بازده مورد انتظار سبد سهام و تک تک سهام، ارزیابی وضعیت سهام مختلف و انتخاب آنها، بهینه نمودن ترکیب سهام (پرتفوی) و ارزیابی پرتفوی و بازنگری در مجموعه سهام چهار بخش مهمی است که در این آنالیز بررسی میشود. در روش پرتفوی مدرن مجموعه تلاش‌ها وقف این است که بازده پرتفوی فرد سرمایه‌گذار به بازده بازار نزدیک گردد و در وضعیت مطلوب، بازدهی بیشتر از آن بدست آورد. در این حالت پرتفوی کل بازار یک شاخص ارزیابی است که ریسک آن نیز با شاخص بتا (Beta) محاسبه میشود. این تحلیل کاربرد زیادی در آنالیز ریسک و تجزیه و تحلیل بازار دارد و مبنای کار سرمایه گذاران حرفه ای است.
مهمترین فاکتورهای انتخاب بهترین سهام برای خرید
- بررسی سابقه تاریخی سهم در صورت های مالی
- بررسی فاکتورهای بنیادی موثر بر سودآوری اتی شرکت
- بررسی فاکتورهای موثر بر روند معاملات سهم روی تابلو همچون حجم معاملات، تعداد معاملات، جریان خرید حقیقی و حقوقی و…در این رابطه ابزار فیلترنویسی
- بررسی روند تاریخی قیمت سهم از طریق چارت‌های تکنیکال
- رعایت تنوع کافی در انتخاب سهام برای سبد سرمایه گذاری
- توجه به نقدشوندگی سهام
مهمترین مهارت برای داشتن سرمایه گذاری موفق مهارت معامله گری و مدیریت سبدسهام است. بازاربورس بازاری پرنوسان است. هرچه مهمترین دلایل زیان در بورس مهارت معامله گری شما بالاتر باشد، ضرر کمتری متحمل خواهید شد. در بازار بورس تمام اتفاقات در اثر تصمیم‌ها و انتخاب‌های شما اتفاق می‌افتد و شما میتوانید سود های بی نهایت و ضرر های سنگینی را تجربه کنید و همگی این موارد به مهارت‌های فردی و کنترل درونی شما بستگی دارد.
بررسی انواع حد زیان و درصدهای مجاز ضرر
یکی از مهمترین اصول حد زیان و ضرر نکردن در بازارهای مالی این است که به زیان جا ندهیم و به سود جای زیادی بدهیم. در طول سال‌های فعالیت معامله‌گران در بازارهای مالی و سرمایه گذاری، بازارها به دفعات تغییرات زیادی می‌کنند. به طوریکه در برخی اوقات، ساختار بازار طوری میشود که دیگر به روش های معاملاتی فرد نمیخورد و بعد از مدتی فرد معامله گر متوجه می شود که تنها دارند زیان می‌کنند. با شناختن انواع مدل های حد ضرر گذاشتن افراد می‌توانند از وارد کردن ریسک زیاد به سرمایه خود جلوگیری بکنند و نظم ساختار فکری و ذهنی خود را نیز حفظ بکنند. یکی از این راه‌ها استفاده از حد زیان روزانه، حد زیان هفتگی و حد زیان ماهانه است.
حد زیان روزانه
در این روش معامله گران حرفه‌ای با توجه به نوع معاملات خود( کوتاه مدت، میان مدت یا بلند مدت) برای هر روز کاری خود حد زیان می‌گذارند، به صورتی که اگر معامله‌گری میان مدت کار کند، حد زیان روزانه خود را حدودا ۴ درصد سرمایه قرار میدهد. این یعنی که اگر فرد در یک روز معامله خرید داشت و در همان روز ۴ درصد زیان کرد، دیگر در آن جهت معامله نکرده و منتظر افت قیمت میشود تا در پوزیشن فروش وارد شود. ( البته در این در حالتی است که فرد معامله گر در بازارهای دوطرفه کار کند مانند فارکس یا بازار آتی سکه و زعفران. حال اگر در بازار یک طرفه مانند بورس اوراق بهادار کار کند باید منتظر یک افت قوی باشد و در صورت سیگنال مجدد خرید، دوباره وارد معامله خرید میشود)
حد زیان هفتگی
در این حالت معامله گران حرفه‌ای با توجه به نوع سیستم معاملاتی خود برای هر هفته کاری خود حد زیان می‌گذارند. به صورتیکه اگر معامله‌گر میان مدت کار کند، زیان هفتگی خود را حدودا ۸ درصد سرمایه قرار میدهد. یعنی اگر در یک هفته معامله گر ۸ درصد از میزان سرمایه خود زیان بکند حتما مشکل خاصی در مدل معاملاتی او پیش آمده است مانند خستگی، نوسانی بودن بازار و اخبار محور شدن بازار و یا دیگر دلایل. در این مواقع معامله گر باید به خود و بازار حداقل یک هفته استراحت بدهد و فقط بازار را دنبال کند و تا شکل گیری شرایط عادی بازار هیچ معامله‌ای باز نکند.
حد زیان ماهانه
معامله گر حرفه ای با توجه به نوع معاملات خود برای هر ماه کاری خود یک حد زیان تعیین می کند. به صورتیکه اگر معامله‌گر میان مدتی کار بکند، زیان ماهانه خود را حدودا ۱۲ درصد سرمایه قرار میدهد. یعنی اگر معامله‌گر در یک ماه ۱۲ درصد سرمایه خود را زیان کرد این یعنی احتمالا در روند معاملاتی خود دچار مشکل شده است. همچنین این را نیز در نظر دارد که روشی که سال‌ها خروجی خوب داشته است ممکن است بر اساس شرایط جدید بازار دیگر سود دهی نداشته باشد. در این حالت معامله گر باید به خود و بازار حداقل یک ماه استراحت بدهد و تا این مشکل حل نشود به بازار بر نگردد.
چرا معامله گرانی که سال‌های زیادی سود‌ده بودند در طی مدت زمان کوتاهی تمام سودهای خود را از دست می‌دهند؟
این معامله‌گران سال‌ها در بازار معامله کرده و به حرکات بازار مسلط شده اند. معامله کردن در این بازارها برایشان راحت و سودآور شده است، ولی زمانی فرا می رسد که ساختار بازار تغییر میکند و آنها متوجه این تغییر نمی‌شوند. این معامله‌گران فکر می‌کنند با همان استراتژی که سال‌ها آنها را ثروتمند کرده، می‌توانند همچنان موفق باشند و به معامله کردن ادامه می دهند. اما نتیجه این مدل معاملات آنها در ادامه منجر به ضررشان می شود، در این شرایط معامله گران پافشاری بیشتری می‌کنند و بدون در نظر گرفتن مدیریت سرمایه، با حجم بالاتری معامله می‌کنند و در نهایت هم کاملا مشخص است که به راحتی ظرف مدت کوتاهی ورشکسته میشوند. افسوس که بازار بعد از مدت کوتاهی به حالت قبلی خودش باز می گردد ولی آنها دراین قسمت از زمان دیگر سرمایه‌ای برای شروع معاملات تازه ندارند و با حسرت موقعیت‌های سود ده معاملاتی از جلوی چشم آنها می‌گذرد.
نتیجه گیری
تنها را نجات از ورشکستی و دام‌های بازار که میتواند بنا به هر دلیل سیستماتیک و غیر سیستماتیک اتفاق بیفتد، این است مهمترین دلایل زیان در بورس که معامله‌گران به حد زیان روزانه، هفتگی و ماهانه خود وفادار بمانند تا زمان بگذرد و بازار آرام شود. در این صورت فقط قسمت قابل جبرانی از سود آنها از بین می‌رود و آنها مغلوب بازار نمی‌شوند.
پیش بینی بورس در 6 ماه دوم سال 1400/ راز جاماندگی بورس از دلار
پرونده بورس تهران در آخرین‌ماه ازگرم‌ترین فصل سال برای بورسبازان سرد بود. شاخص‌کل بورس در این‌ماه با افت حدود ۵۲/ ۸درصدی مواجه شد و تا محدوده ثبت‌شده در میانه‌های تیرماه عقبنشینی کرد. در خلال این یک ماه، بورس و فرابورس نوسان‌های بسیاری را تجربه کردند. به‌این ترتیب پس از شروع گرم تابستان در ماه‌های تیر و مرداد، طی شهریورماه تغییر دما داد تا در نهایت رشد تابستانه شاخص‌کل سهام به۶۴/ ۱۸درصد محدود شود.
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از دنیای‌اقتصاد، پرونده بورس در آخرین ماه از گرم‌ترین فصل سال برای بورسبازان سرد بود. شاخص کل بورس در این ماه با افت حدود ۵/ ۸درصدی مواجه شد تا در نیمه نخست ۱۴۰۰، بورس تنها کمی بیشتر از ۶درصد برای سهامداران عایدی داشته باشد و از رقبای خود جا بماند. بیش‌واکنشی بورسبازان به تحولات غیراقتصادی و بیم از افت نرخ دلار از مهمترین دلایل جاماندگی سهام از دیگر گزینه‌های سرمایهگذاری بود. شرایطی که موجب شد در نیمه اول سال شاهد خروج بیش از ۲۲هزار میلیارد تومان سرمایه حقیقی از گردونه معاملات سهام باشیم.
اولین نیمه سال ۱۴۰۰ مهمترین دلایل زیان در بورس بورس تهران تنها کمی بیشتر از ۶درصد برای سهامداران عایدی داشت و از بازار دلار و سکه عقب ماند. شنبه هفته آینده، نخستین روز از معاملات بورس در نیمه دوم سال ۱۴۰۰ خواهد بود. بازار سهام در حالی معاملات خود در پاییز را آغاز خواهد کرد که در طول ۶ماه گذشته، هرچند ناپایدار، موفق شده است از سد روند نزولی بلندمدت خود بگذرد و به‌رغم آنکه در هفته‌های پایانی تابستان شاهد ریزش سنگین شاخص‌کل بورس بود، بازدهی ۶درصدی را به‌ثبت رساند. با این حال در میان رقبا، دلار رشد ۱۱درصدی را ثبت کرد و در بازار سکه نیز شاهد افزایش ۶۵/ ۸درصدی قیمت بودیم. این‌طور که به‌نظر می‌رسد، در ۶ماهه دوم سال‌جاری بازار سهام یا به‌پیشواز احیای برجام می‌رود و باید با کاهش انتظارات تورمی و افت نسبی قیمت ارز مسیر درست سرمایهگذاری را به‌سهامداران خود بیاموزد، یا اینکه با کمرنگ‌شدن احتمال توافق در مذاکرات یادشده، تحت‌تاثیر کسری بودجه سنگین دولت مسیر رشد تورمی را در پیش میگیرد.
افت دمای بورس در پایان تابستان
پرونده بورس تهران در آخرین‌ماه ازگرم‌ترین فصل سال برای بورسبازان سرد بود. شاخص‌کل بورس در این‌ماه با افت حدود ۵۲/ ۸درصدی مواجه شد و تا محدوده ثبت‌شده در میانه‌های تیرماه عقبنشینی کرد. در خلال این یک ماه، بورس و فرابورس نوسان‌های بسیاری را تجربه کردند. به‌این ترتیب پس از شروع گرم تابستان در ماه‌های تیر و مرداد، طی شهریورماه تغییر دما داد تا در نهایت رشد تابستانه شاخص‌کل سهام به۶۴/ ۱۸درصد محدود شود.
نیمه پرنوسان بورس
بورس تهران در ماه‌های ابتدایی سال‌جاری در دام صف‌‌‌های سنگین و پرتعداد فروش گیر کرده بود و در بسیاری از این روزها حجم سهام عرضه‌شده برای فروش به‌چند هزار میلیارد تومان میرسید، اما در میانه خرداد کم‌کم شاهد متعادل شدن بازار بودیم. در حالی‌که در برخی روزهای همان‌ماه میزان صف‌‌‌های فروش از ۷۰درصد کل نمادهای معامله‌شده نیز فراتر می‌رفت، رفته‌‌‌رفته شاهد مهمترین دلایل زیان در بورس افزایش تقاضا و بیشتر شدن تعداد صف‌‌‌های خرید بودیم. به‌این ترتیب پس از افت به‌ترتیب ۷/ ۶ و ۳/ ۵درصدی شاخص‌کل بورس در فروردین و اردیبهشت، خردادماه با رشد ۲/ ۱درصدی این نماگر ادامه یافت و با داغ شدن معاملات، تیر و مرداد به‌ترتیب رشد ۲/ ۱۲ و ۵۸/ ۱۵درصدی شاخص‌کل را به‌ارمغان آورد. رشد انتظارات تورمی و همسویی آن با روند تقریبا صعودی قیمت‌های جهانی در طول این مدت توانست سبب شود که قیمت‌ها در بورس و فرابورس (و حتی بازار پایه که در طول این مدت همچنان درگیر عرضه سهام در بسیاری از نمادها بود) مجددا به‌مدار صعودی بازگردند.
اما در روزهای آغازین شهریورماه مجددا این روند تغییر کرد. این‌ماه در شرایطی آغاز شد که رسیدن به‌کانال یک‌میلیون و ۵۷۰ هزار واحدی نماگر اصلی بورس تهران در همان هفته نخست، بسیاری را به تداوم رشد نسبی قیمت‌ها در بازار سهام امیدوار کرده بود. با توجه به‌اینکه شاخص‌کل بورس از لحاظ روانی یکی از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر جهت‌گیری سهامداران است، بسیاری از سرمایه‌گذاران خرد حتی فکر می‌‌‌کردند که گذر از این محدوده نیز به‌راحتی امکان‌‌‌پذیر خواهد بود و می‌توانند در ماه‌های پیش‌رو نیز به‌راحتی بر سود خود بیفزایند؛ سودی که البته ماهیتی تورمی دارد و به‌لطف کسری‌بودجه ۴۰۰هزار میلیارد تومانی دولت میتواند نه‌فقط در بازار سهام، بلکه در کل اقتصاد، سطح عمومی قیمت‌ها را افزایش دهد. با این حال این تصور هم چندان درست از آب درنیامد و ضعف شدید تقاضا و به‌تبع آن، رشد ضعیف شاخص‌کل بورس نگرانی‌ها را افزایش داد. تمام این عوامل سبب شد تا شهریور ۱۴۰۰ یکی از بدترین عملکردها را در طول ۹ماه گذشته رقم بزند. بر این اساس ششمین‌ماه سال در حالی تمام شده که این‌ماه منفی‌‌‌ترین تغییرات شاخص را از دی‌ماه سال ۹۹ به‌ثبت رساند. چرخش جهت انتظارات تورمی با شنیده‌شدن اخبار و گمانه‌‌‌زنی‌‌‌هایی از احیای برجام و ازسرگیری مذاکرات هسته‌‌‌ای، با کشیدن ترمز رشد نرخ دلار، به‌بیش‌‌‌واکنشی بورسبازان منتهی شد.
از این‌رو فعالان بازار سرمایه از خرد و کلان در حالی به‌انتظار تداوم معاملات در‌ماه آینده خواهند نشست که نماگر اصلی بازار عملکرد خود را در کانال یک‌میلیون و ۳۰۰هزار واحدی آغاز میکند.
بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان میدهد که در پایان آخرین‌ماه از تابستان سال‌جاری شاخص بورس ۵۲/ ۸درصد افت کرده و شاخص هم‌وزن نیز که نسبت به‌شاخص‌کل در بسیاری از روزها عملکرد بهتری داشته، نتوانسته است از لحاظ بازده در محدوده مثبت قرار گیرد، از این‌رو شاخص هم‌وزن نیز ۷/ ۴درصد عقبگرد داشته است.
دور باطل انتظارات
اما چه شد که بازار سهام که از شروع ریزش بزرگ آن در بیستم مردادماه سال ۱۳۹۹ تا ماه‌های ابتدایی سال‌جاری حدود یک‌میلیون واحد افت کرده بود، به‌تدریج به‌مدار صعودی پا گذاشت و پس از آنکه بازدهی بیش از ۴۰درصدی را به‌طور میانگین نصیب سرمایه‌گذاران خود کرد، مجددا مسیر نزولی را در پیش گرفت؟
بررسی متغیرهای کلان اقتصادی نشان میدهد که همچنان عامل انتظارات در اقتصاد ایران یکه‌تازی میکند و در شرایطی که کشور اساسا در شرایطی نیست که بتوان به‌رشد پایدار اقتصادی و رونق تولید و سرمایهگذاری مولد در آن دل بست، راهی پیشروی خود ندارد، جز اینکه بر اساس اما و اگرها و حدس و گمان‌ها به‌مسیر خود ادامه دهد. در چنین شرایطی بدون‌شک اقتصاد ما مانند شخصی ناوارد است که در تاریکی یک بیابان به‌دنبال آبادی می‌گردد و در این میان هیچ راهی ندارد جز اینکه بر اساس تصورات خود و حدس و گمان‌ها طی مسیر کند. اینکه آیا چنین اقتصادی در بلندمدت راه به‌جایی نخواهد برد یا میتواند در نهایت مسیر رشد و توسعه را در پیش بگیرد، امری است که تنها سیاستگذاران کلان اقتصادی می‌توانند جواب آن را مشخص کنند. اما آنچه مشخص است، این است که تقریبا دلیل تمامی فراز و فرودهای نماگرهای بازار سهام تنها از این عامل رفتاری و عدم‌اطمینان نشات گرفته و در طول سالیان اخیر سرمایه‌گذاران تنها بر مبنای احتمالاتی سرمایهگذاری کرده‌‌‌اند که ریسک وقوع یا عدم‌وقوع آنها بسیار بیشتر از ریسکهای موجود در یک اقتصاد متعارف و متعادل بوده است. از جمله عواملی که سبب شده چنین شرایطی شکل بگیرد، میتوان به‌تورم و کسری بودجه زیاد دولت اشاره کرد که آن هم در شرایطی به‌وقوع پیوسته که حاکمیت اقتصادی کشور توان چندانی برای بهره‌‌‌برداری از ظرفیت‌‌‌های استقراض از خود مردم نداشته و در مواجهه با ناهمگن بودن هزینه‌ها و درآمدها دولت ناگزیر به‌دستاندازی به‌منابع بانک مرکزی روی آورده است. همانطور که می‌‌‌دانیم، این عامل سبب میشود تا انتظارات تورمی افزایش یابد و افزایش حجم پایه پولی و نقدینگی در اقتصاد در نهایت به‌رشد بیشتر و سریع‌تر تورم در اقتصاد کشور بینجامد. دقیقا به‌همین دلیل بود که در پنج‌ماه نخست سال ۹۹، شدت گرفتن انتظارات تورمی و حجم بالای نقدینگی موجب شد تا میانگین قیمت‌ها در بورس و فرابورس ظرف مدت کوتاهی چند برابر شود و شاخصی که حتی یک‌میلیونی شدن آن تا یک سال قبل از آن بعید به‌نظر میرسید، به‌آسانی به محدوده۲میلیون و ۱۰۰ هزار واحد رسید. طبیعتا چنین رشد تند و تیزی از پایداری لازم برخوردار نبود و تعادل میان رشد قیمت‌ها در بورس و سایر بخش‌های اقتصاد سبب شد تا حباب قیمتی شکل‌گرفته در این بازار به‌آسانی بترکد؛ تا جایی که در طول ۱۰ماه فرسایشی و زجرآور، شاخص‌کل بورس که بیشتر تحت‌تاثیر نمادهای دلاری قرار داشت، یک‌میلیون واحد عقب نشست. دقیقا به‌همین دلیل، در ماه‌های ابتدایی سال‌جاری کمتر کسی می‌توانست به‌رشد دوباره قیمت‌ها در بورس و فرابورس امیدوار باشد. همین ناامیدی بود که صف‌‌‌های فروش سنگین را در بازار سهام رقم می‌‌‌زد و آنچنان سرمایه‌گذاران را نسبت به‌آینده ناامید می‌‌‌‌ساخت که کمتر کسی حاضر به‌افزایش دارایی خود در بورس بود.
تمامی اینها در شرایطی اتفاق افتاد که در کشورهایی مهمترین دلایل زیان در بورس مهمترین دلایل زیان در بورس مانند ایران که سیاستگذاران علاقه‌‌‌ای به‌تغییر رویه و در پیش گرفتن اصلاحات پایدار ندارند، تاریخ همواره در حال تکرار شدن است، به‌همین دلیل هیچ‌گاه قرار نبوده که سال ۱۴۰۰ از این رویه مستثنا باشد. بنابراین سال‌جاری هم در حالی آغاز شد که عامل کسری بودجه و خطر افزایش نرخ تورم همچنان اقتصاد کشور را تهدید میکرد و همین موضوع سبب شد تا احتمال تقویت قیمت سهام در بازار مربوطه همچنان بالا باشد. در این راستا شاخص بورس که در ماه‌های ابتدایی سال هر روز بیشتر افت میکرد، از میانه خرداد کم‌کم تقویت شد و توانست در روزهای ابتدایی شهریورماه در میانه کانال یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار واحدی جا خشک کند. با این حال این صعود پایدار نماند و عاقبت تحت‌تاثیر دو عامل مهم از سطوح به‌دست آمده عقبنشینی کرد.
نخستین عامل به‌طور خلاصه افزایش احتمال توافق مجدد بر سر برجام است که انتظار می‌رود به‌کاهش قیمت ارز منجر شود. همانطور که در گزارشهای پیشین نیز به‌آن اشاره شده، به‌سبب تحولات رخ‌داده در طول مذاکرات برجامی که در دولت یازدهم شاهد بودیم، افزایش ورود ارز در خلال مذاکرات سبب شده بود تا هم انتظارت تورمی سیری کاهشی بگیرد و هم تقاضا برای دلار کاهش یابد و عرضه آن زیاد شود. همین امر موجب شد تا در خلال سال‌های مورد بحث قیمت سهام در بازار به‌شدت کاهش یابد و بورس برای مدتی طولانی در وضعیت رکود قرار گیرد. اما دیگر عاملی که میتواند بازار سهام را به‌آسانی به‌بیراهه ببرد، قیمتگذاری دستوری در کلیت اقتصاد به‌ویژه در مورد کالاهایی است که در شرکت‌های بورسی تولید میشوند. این مساله به‌حدی اهمیت دارد که حتی میتواند در صورت افزایش قیمت‌ها در بازارهای جهانی به‌کاهش سود شرکت‌ها منجر شود.
نیمه خروج حقیقیها از سهام
در حالی شاخص‌کل بورس تهران ۶ماه نخست سال ۱۴۰۰ را با رشد ۶درصدی پشت‌سر گذاشت که بازار شاهد جابه‌‌‌جایی سهامی به‌ارزش ۲۲هزار مهمترین دلایل زیان در بورس و ۱۳۲میلیارد تومان در مسیر حقیقی به‌حقوقی بود. شاید این رقم را بتوان یکی از سنگین‌‌‌ترین خروج سرمایه‌های خرد از گردونه معاملات سهام در نیمه نخست سال‌های فعالیت بورس تهران دانست. در همین بازه زمانی صندوق‌های سرمایهگذاری نیز وضعیت مناسبی درباره ورود سرمایه‌های خرد نداشتند و نیمه نخست سال را با خالص فروش ۲۵۵میلیارد تومانی حقیقیها سپری کردند. رقم خالص فروش حقیقیها در بازار سهام طی سه‌ماه تابستان سال‌جاری ۷۲۳۲میلیارد تومان و در شهریورماه ۷۶۹۷میلیارد تومان بود. با این حال آمار نشان میدهد که در آخرین‌ماه تابستان ورود پول‌‌‌های خرد به‌پناهگاه کم‌‌‌ریسک صندوق‌های قابل معامله افزایش یافت و به۱۳۷۳ میلیارد تومان رسید.
در بازار سهام اما از ۳۹ صنعت مورد بررسی، طی نیمه نخست سال ۱۴۰۰، ۱۲گروه با ورود پول حقیقی همراه شدند و در مقابل شاهد خالص فروش مثبت حقیقیها در ۲۷ صنعت بودیم.
در صدر لیست خروجی حقیقیها زیرمجموعه‌های بانکی با خالص فروش ۵۳۳۳ میلیارد تومان قرار داشتند و پس از آن نیز دو گروه فلزات اساسی و فرآورده‌های نفتی با جابه‌‌‌جایی مجموعا ۵۹۲۸ میلیارد تومانی در مسیر حقیقی به‌حقوقی خودنمایی می‌‌‌کردند. در آن‌سوی بازار اما گروه‌های ریالی همچون قند و شکر، ماشین‌‌‌آلات و اطلاعات و ارتباطات با خالص خرید سهامداران خرد همراه شدند.
چه خواهد شد؟
احتمالا برای شما هم این سوال مطرح شده باشد که با توجه به‌اتفاقات رخ داده در طول هفته‌های اخیر که منجر به‌کاهش شدید قیمت‌ها در بازار سرمایه مهمترین دلایل زیان در بورس شده مسیر پیشروی این بازار در ۶ ماهه دوم چگونه خواهد بود؟
شاید بهترین پاسخی که برای این سوال وجود دارد را در بتوان در دو سناریو خلاصه کرد. نخست آنکه در شرایط کنونی زمزمه‌ها از عالم سیاست حکایت از آن دارد که میل به‌رسیدن به‌یک توافق برای احیای برجام در دولت جدید وجود دارد. اگر فرض را بر این بگذاریم که این اشتیاق دو طرفه میان ایران و سایر طرف‌های برجام وجود دارد و احتمال حصول توافق بر سر احیا‌شدن برجام بیشتر از شرایط معکوس آن است، میتوان انتظار داشت که کسری‌بودجه سنگین دولت با ورود منابع ارزی به‌داخل ایران تا حد قابل‌توجهی التیام یابد و از این‌رو کاهش ریسکهای انتظاری مزید بر علت باشد تا تورم نیز در ۶ماهه دوم روند نزولی به‌خود بگیرد. طبیعتا در چنین شرایطی قیمت ارز نیز پایین خواهد آمد و آنجاست که باید الگوی معاملاتی در بازار سهام نیز دستخوش تغییراتی شود و سهامداران با توجه به‌متغیرهای پیشروی بازار و به‌دور از هیجان پرتفویی بهینه برای کسب حداکثر سود با تحمل حداقل ریسک را چینش کنند. هر چند در چنین شرایطی نمی‌توان انتظار داشت که بورس تورم‌‌‌زده تهران بتواند به‌مانند ماه‌های نخست سال ۹۹ سمت و سوی صعودی داشته باشد و با حرکتی تند و تیز به‌قله‌های جدید دست یابد، اما انتظار برای رکودی شدن بازار نیز غیرمحتمل است.
طبیعتا در چنین شرایطی یعنی همان دستیابی به‌یک توافق مهمترین دلایل زیان در بورس بر سر پایبندی طرفین به‌برجام، زیان یا عدم‌زیان سهامداری بر مبنای ماهیت هر شرکت به‌طور جداگانه خود را در گزارشهای عملکرد یا شفاف‌‌‌سازی‌‌‌ها نشان خواهد داد. پیش‌تر نیز اشاره شد که احیای مجدد برجام هر چند از ناحیه افت نرخ دلار میتواند به‌ضرر شرکت‌های صادرات‌‌‌محور که وزن بالایی در ارزش بازار سهام را در اختیار دارند، تمام شود اما گشایش‌‌‌های سیاسی و اقتصادی در نهایت به‌نفع این شرکت‌ها وارد میدان میشود. گشایش‌‌‌هایی که نه‌تنها شرکت‌های صادرات‌‌‌محور را منتفع میکند بلکه برای سهام داخلی که عمدتا واردکننده مواداولیه هستند نیز خوشایند خواهد بود.
اما سناریوی دوم که میتوان در نظر گرفت این است که خبری از توافق نباشد و کسری بودجه دولت همانطور که گفته شد راه را برای سود هرچه بیشتر انتظارات تورمی هموار و هموارتر کند؛ در چنین شرایطی طبیعتا نرخ ارز به‌مدار صعودی باز خواهد گشت و بازار سرمایه که به‌رشد تورمی عادت دارد را با خود به‌بالا خواهد کشید.
البته تمامی اینها در شرایطی محقق خواهد شد که بدانیم مهمترین عامل که میتواند تحت هر شرایطی به زیان شرکت‌ها تمام شود، ریسکهای قانونی به‌خصوص قیمتگذاری دستوری است که در سال‌های اخیر نیز گاه و بیگاه خود را در محصولات مختلف نشان داده و باعث شده تا سرمایه‌گذاران حتی در شرایطی که سایر عوامل کاملا به‌نفع بورس بوده، از ظرفیت‌‌‌های بازار سرمایه برای بهره‌‌‌برداری به عنوان یک سپر تورمی و شفاف خودداری کنند.
دیدگاه شما