نقدینگی در بازار به چه معناست؟

لازم به توضیح است
هر یک از مواردی که عنوان شد به صورت جداگانه میتوانند دلیلی بجز ورود یا خروج پول هوشمند را داشته باشند و صرفا برای مثال رفتار معاملاتی یک سهم شبیه به آنچه مثال زده شد مبنایی برای ورود یا خروج پول هوشمند نیست.

چاقوی دولبه در بورس

نایب رییس کمیسیون اقتصادی مجلس‌ در خصوص کاهش نرخ سود بانکی اظهار داشت: کاهش نرخ سود به این معناست که قبول کنیم، قانون، تعامل منطقی نرخ سود را با تورم مطرح کرده و در نشست روز پنجشنبه با وزیر اقتصادی و دارایی این نکته تأکید شد که با توجه به سود ۲۲ و ۲۳ درصدی که بانک‌ها برای سود سپرده‌ها تعریف دارند، این سود سپرده‌ها باید متناسب با تورم صورت بگیرد. به گزارش سنا، ابوذر ندیمی، افزود: در مورد سود سپرده دو عقیده وجود دارد یک گروه معتقدند این کار باعث خروج سرمایه از بانک می‌شود اما این حرف نادرست است به این دلیل که به هر حال پول و نقدینگی نیاز به پارکینگ دارد که این پارکینگ یا بازار پول است یا بازار سرمایه و امکان این که پول به جای دیگری برود بعید است به خصوص این که بخش عمده از منابع که برای واردات در گذشته استفاده می‌شد، هم اکنون دیگر وجود ندارد بنابراین صاحبان سپرده یا به بانک می‌روند و یا سهام می‌خرند و یا در تولید وارد می‌شوند. ندیمی گفت: تنها انتظاری که وجود دارد این است که دولت قاطعانه باید با بازارهای بیرونی از جمله موسسات مالی و اعتباری که نرخ سود بالایی را پرداخت می‌کنند، برخورد و اگر دولت اقتدار نشان دهد و با مجموعه‌های رباخوار برخورد کند شاهد استحکام در روند نقدینگی کشور خواهیم بود.
وی در مورد اثرات کاهش نرخ سود خاطرنشان کرد: این کار باعث می‌شود هزینه‌ها کاهش پیدا کند بنابراین تولید به صرفه می‌شود و جامعه از نظر فضای رقابتی می‌تواند با دنیا رقابت کند به این ترتیب عرصه برای کسانی که به این روش با افزایش نرخ سود و رباخواری شرایط را ناامن می‌کنند، تنگ می‌شود.
نایب رییس کمیسیون اقتصادی مجلس در خصوص اثر کاهش نرخ سود بر بازار سرمایه اذعان داشت: با کاهش نرخ سود بانکی برخی از سرمایه‌گذاران جذب بازار سرمایه می‌شوند و با پذیرش ریسک، بازدهی بیشتری کسب می‌کنند و برخی دیگر نیز جذب بازار پول با بازدهی کمتر و ریسک کمتر می‌شوند. وی با اشاره به اینکه کاهش نرخ سود بانکی هیچ شوکی را برای اقتصاد کشور پیش نمی‌آورد، گفت: کاهش نرخ سود بانکی هیچ شوکی را برای اقتصاد کشور به پیش نمی‌آورد به این دلیل که تورم ۱۵ درصد است و بقیه امور هم باید متناسب باشد‌ از طرفی هزینه پول باید در کشور تعریف شده و ارزش خود را پیدا کند.
بازار دستوری بهم می‌ریزد
همچنین یک کارشناس بازار سرمایه، کاهش دستوری نرخ سود سپرده‌های بانکی را به ضرر بازار سرمایه دانست و گفت: بهبود شرایط بورس مستلزم تحرک مثبت در اقتصاد و به نتیجه رسیدن مذاکرات سیاسی است. غلامرضا سلامی در گفت‌وگو با ایسنا، روند بازار سرمایه را مورد اشاره قرار داد و گفت: بورس تهران بعد از رکود عمیق خود در سال گذشته به اخبار مثبت مذاکرات هسته‌ای واکنش مثبت نشان داد و از نظر روانی تحت تاثیر قرار گرفت.
وی افزود: اظهارنظرهایی که بعد از بیاینه هسته‌ای صورت گرفت و امیدی که برای فعالان بازار سهام پررنگ نبود، اثر خود را گذاشت و روند بازار را منفی کرد. وی خاطرنشان کرد: این در حالی است که بهبود شرایط بورس مستلزم تحرک مثبت در اقتصاد و مستلزم آن است که مذاکرات سیاسی به نتیجه برسد‌ اما با قطعیت می‌توان گفت که بورس از پتانسیل رشد خوبی برخوردار بوده و می‌تواند آینده خوبی داشته باشد. سلامی اظهار کرد: زمانی که توافق نهایی در تیر‌ماه به نتیجه رسیده و تحریم‌ها برداشته و همچنین برنامه رفع تحریم‌ها اجرایی شود، اقتصاد کشور که به سبب تحریم‌ها دچار رکود شده بود‌ از رکود خارج می‌شود که این موضوع می‌تواند به رونق اقتصادی منجر شده و به تبع آن بورس را تحت‌تاثیر قرار دهد. این کارشناس، کاهش نرخ سود سپرده بانکی را در بهبود شرایط بورس بی‌تاثیر دانست و عنوان کرد: در حال حاضر تاثیر کاهش سود سپرده بانک‌ها پایدار نیست به طوری که حتی کاهش دستوری نرخ سود می‌تواند به ضرر بورس و کل اقتصاد تمام شود. سلامی تصریح کرد: یکی از دلایل نابسامانی اقتصاد موضوع تغییر دستوری نرخ ارز و سود بانکی است و اگر این دو نرخ به صورت دستوری تعیین شود، مسلما آثار مخربی به جا خواهد گذاشت، بنابراین نباید نرخ بهره بانکی به صورت دستوری تعیین شود زیرا تعیین دستوری آن در روند صعودی بورس تاثیری ندارد.
پیش‌بینی‌های اشتباه
در سویی دیگر یک کارشناس بازار سرمایه می‌گوید: با توجه به اینکه میزان کاهش دو درصدی نرخ سود بانکی زیاد چشمگیر نیست و از سوی دیگر سایر بازارها نیز از سودآوری مناسبی برای سرمایه‌گذاری برخوردار نیستند، بنابراین مهاجرت نقدینگی از بانک‌ها بعید بنظر می‌رسد. علی احمدی در گفت‌و‌گو با تسنیم در خصوص تصمیم بانک‌ها برای کاهش دو درصدی نرخ سود بانکی گفت: در صورت تایید این تصمیم از سوی شورای پول و اعتبار و بانک مرکزی احتمال واکنش بازار سهام به این اتفاق وجود دارد. این کارشناس بازار سرمایه افزود: البته با توجه به این که هنوز تکلیف پرونده هسته‌ای و نتیجه مذاکرات و رفع تحریم‌ها به‌ طور کامل مشخص نشده است بنابراین احتمال سرازیر شدن نقدینگی از بانک‌ها به سمت بازار طلا و ارز وجود دارد که هرگونه تغییر در بازار‌های پول، ارز و سکه می‌تواند بازار سرمایه را نیز تحت‌ تاثیر قرار دهد. وی تصریح کرد: با توجه به اینکه میزان کاهش دو درصدی نرخ سود بانکی زیاد چشمگیر نیست و از سوی دیگر بازارهایی مانند ارز، مسکن، خودرو، طلا، سکه و بازار سهام نیز در حال حاضر از سودآوری مناسبی برای سرمایه‌گذاری برخوردار نیستند، بنابراین مهاجرت نقدینگی از بانک‌ها بعید به نظر می‌رسد.

سلطان نقدینگی در ۴۲ سال اخیر

رئیس‌کل پیشین بانک مرکزی در روز‌های اخیر مدعی شده فشار روزافزون بر بانک‌ها برای تامین مالی دولت و تسهیلات تکلیفی -که باید بانک‌ها به شرکت‌های دولتی اعطا کنند- موجب تشدید ناترازی بانک‌ها شده است.

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، تحریک تقاضای کل از طریق افزایش حجم نقدینگی که عمدتا از ناحیه رشد پایه پولی بر اقتصاد کشور تحمیل می‌شود ازجمله دلایل اصلی تورم در اقتصاد ایران است. البته ممکن است در دوره‌ای رابطه بین تورم و نقدینگی متفاوت باشد. برای مثال، در پرتوی فزونی صادرات نفتی و متناسب با آن رشد اقتصادی، ثبات نرخ ارز در کنار سیاست‌های دولت در جهت تثبیت قیمت، عدم استقراض از بانک مرکزی و کاهش حجم بدهی دولت به بانک مرکزی و کنترل ترازنامه بانک‌ها، موجب می‌شود رابطه تورم و نقدینگی ضعیف‌تر باشد. اما در سال‌های اخیر افقی شدن نسبت نقدینگی به شاخص قیمت که از مهرماه ۱۳۹۷ به بعد رخ داده، بیانگر این نکته است که در غیاب رشد تولید در اقتصاد ایران، بخش زیادی از نقدینگی افزایش یافته روی نرخ نقدینگی در بازار به چه معناست؟ تورم تخلیه می‌شود. این موضوع در یک هفته اخیر مرتبا از سوی عبدالناصر همتی، رئیس پیشین بانک مرکزی به دولت جدید هشدار داده شد. وی مدعی است پایه پولی در دولت سیزدهم ۱۸۰ هزار میلیارد تومان افزوده شده که از طریق فشار دولت بر بانک‌ها برای تامین منابع مالی خود صورت گرفته است. البته رمزگشایی از اعداد و ارقام اعلام شده از سوی همتی نشان می‌دهد هرچند هشدار وی صحت نداشته و کل پایه پولی نقدینگی در بازار به چه معناست؟ افزوده شده از اول مردادماه تا پایان آذرماه حدود ۴۵ هزار میلیارد تومان بوده، اما آمار‌ها نشان می‌دهد دولت سیزدهم میراث‌دار شرایط دشواری است که عدم کنترل بمب‌های ساعتی آن، می‌تواند تبعات و پیامد‌های جدی از مسیر افزایش پایه پولی و نقدینگی و سپس تورم داشته باشد، وضعیتی که مستقیما رفاه و معیشت مردم را هدف قرار داده است. شاهد این ادعا؛ خلق ۱۲۰ هزار میلیارد تومان نقدینگی در ماه یا به عبارتی نزدیک به ۴ هزار میلیارد تومان نقدینگی در روز است.

طی ۴۲ سال نقدینگی ۱۷ هزار برابر شده است

تحریک تقاضای کل از طریق افزایش حجم نقدینگی که عمدتا از ناحیه رشد پایه پولی بر کشور تحمیل می‌شود، ازجمله دلایل اصلی تورم در اقتصاد ایران است. براساس آمار موجود، رابطه بین تورم و نقدینگی در ایران در دوره‌های مختلف متفاوت بوده است. آمار‌های توصیفی حاکی از تضعیف این رابطه یا تاخیر در اثرگذاری نقدینگی بر تورم است.

روند نسبت نقدینگی به شاخص قیمت طی دوره سال ۱۳۹۰ تا آذر ۱۴۰۰ به‌عنوان مهم‌ترین مولفه تعیین‌کننده نرخ تورم نشان‌دهنده رشد ادامه‌دار و قابل‌ملاحظه است. به‌طوری‌که در آذر ۱۴۰۰ نسبت به آذر ۱۳۹۹ حدود ۲۸ درصد رشد سالانه را تجربه کرده است، همچنین می‌توان گفت تقریبا همه نقدینگی رشد یافته، روی نرخ تورم مصرف‌کننده تخلیه‌شده و بازار دارایی‌ها نتوانسته از اثر نقدینگی رشد یافته بر تورم بکاهد.

با نگاهی به وضعیت نرخ تورم به‌عنوان یکی از مولفه‌های اصلی کاهنده رفاه به‌خصوص در سال ۱۳۹۹، همچون سایر متغیر‌های اقتصادی، بسیار تحت‌تاثیر شیوع ویروس کرونا قرار گرفته است. این امر باعث تشدید کسری بودجه دولت شده و درنتیجه رشد پایه پولی را افزایش داده است. از طرف دیگر کاهش ذخیره قانونی -که در راستای آزادسازی منابع مورد نیاز بانک‌ها برای اعطای تسهیلات حمایتی کرونا صورت گرفته- نیز ضریب انبساط نقدینگی را افزایش داده و درنتیجه پایه پولی افزایش‌یافته می‌تواند با شدت بیشتری به نقدینگی تبدیل شود و در میان‌مدت اثرگذاری بیشتری بر پیامد رفاهی نرخ تورم خواهد داشت.

مشاهده کمیت و کیفیت رشد نقدینگی در یک‌سال گذشته و افزایش نسبی قیمت‌ها در مدت مذکور نگرانی‌های جدی در رابطه با نرخ تورم در ماه‌های پیش رو ایجاد و اولویت مساله مدیریت نقدینگی در اقتصاد با هدف کنترل تورم را آشکار می‌کند. آن‌گونه که آمار‌های رسمی نشان می‌دهند، حجم نقدینگی از ۲۵۸ هزارمیلیارد تومان در سال ۱۳۵۷ با رشد ۱۷ هزار برابری به چهارهزار و ۴۲۹ هزارمیلیارد تومان در پایان آذرماه رسیده است.

خلق نقدینگی ساعتی ۱۶۷ میلیارد تومان!

به این اعداد توجه داشته باشید: تا سال ۱۳۶۹، روزانه کمتر از یک‌میلیارد تومان خلق نقدینگی شده است، این میزان در سال ۱۳۷۰ به دومیلیارد تومان، در سال ۱۳۸۰ به ۲۰ میلیارد تومان، در سال ۱۳۹۰ به ۱۶۳ میلیارد تومان؛ تا سال ۱۳۹۵ به ۶۴۷ میلیارد تومان، تا پایان سال ۱۳۹۸ به ۲۷۹۰ میلیارد تومان و در آذر سال جاری به حدود ۴ هزار میلیارد تومان رسیده است.

از سال ۱۳۵۷ تا سال ۱۳۸۰ رقم نقدینگی خلق در هر ساعت کمتر از یک‌میلیارد تومان بوده، این میزان تا سال ۱۳۹۰ به ساعتی هفت‌میلیارد تومان رسیده، تا سال ۱۳۹۵ این مقدار ۲۷ میلیارد تومان بوده، اما حالا این میزان ۱۶۷ میلیارد تومان است.

نقدینگی خلق‌شده در مهرماه ۱۴۰۰ به میزان ۱۵۹ هزارمیلیارد تومان بوده که این مبلغ نسبت به یارانه پرداختی در حدود ۳.۵ هزارمیلیارد تومان در ماه، بیش از ۴۵ برابر یارانه پرداختی بوده است. طی ۹ ماه نخست ۱۴۰۰، بالغ‌بر ۹۵۳ هزارمیلیارد تومان نقدینگی خلق شده که به‌ازای هر نفر ایرانی معادل ۱۱ میلیون تومان است. پیش‌بینی می‌شود خلق نقدینگی تا انتهای سال به رقم ۱۱۶۶ هزارمیلیارد تومان برسد که ۲۰ برابرِ معادل ریالی ارز ترجیحی است. عملکرد هشت‌ماهه بودجه در سال ۱۴۰۰ بالغ‌بر ۴۸۲ هزارمیلیارد تومان است و پیش‌بینی می‌شود تا انتهای سال، این مبلغ به ۷۲۰ هزارمیلیارد تومان برسد و این به آن معناست که خلق نقدینگی ایجادشده طی سال‌جاری، بیش از ۱.۶ برابر بودجه عمومی کل کشور بوده است.

ادامه روند افزایش لجام‌گسیخته نقدینگی حاکی است که تا پایان سال ۱۴۰۲، نقدینگی دوبرابر می‌شود و تورم افسارگسیخته بیشتری در انتظار اقتصاد ایران خواهد بود. همچنین پیش‌بینی می‌شود نقدینگی در پایان سال ۱۴۰۴، با ۳۵۰ درصد افزایش نسبت به ابتدای سال ۱۴۰۰، به حدود ۱۵۴۵۹ هزارمیلیارد تومان افزایش می‌یابد، یعنی خلق روزانه نقدینگی در سال ۱۴۰۴ به ۱۱ هزارمیلیارد تومان در روز خواهد رسید؛ رقمی که درحال‌حاضر حدود ۳۶۰۰ میلیارد تومان است.

همتی همچنان سلطان نقدینگی در ۴۲ سال اخیر

عبدالناصر همتی، رئیس‌کل پیشین بانک مرکزی در روز‌های اخیر مدعی شده فشار روزافزون بر بانک‌ها برای تامین مالی دولت و تسهیلات تکلیفی -که باید بانک‌ها به شرکت‌های دولتی اعطا کنند- موجب تشدید ناترازی بانک‌ها شده است. وی گفته است این مساله در چندماه اخیر سبب شده بانک‌ها اوراقی را که از دولت خریداری کرده‌اند در عملیات بازار باز به بانک مرکزی بفروشند تا از این جهت بتوانند وضعیت بد نقدینگی خود را التیام دهند. به گفته وی، بررسی داده‌های منتشرشده از سوی بانک مرکزی درخصوص بازار باز نشان می‌دهد در این بازار از ابتدای شهریورماه تاکنون مانده نقدینگی نزد بانک‌ها در حد ۷۵ هزارمیلیارد تومان بوده است. در شرایطی که برخی معتقدند این بازار نمی‌تواند پایه پولی را آسیب بزند، همتی باوری دیگر دارد و این رقم را مستقیما در افزایش پایه پولی کشور دخیل می‌داند. از سوی دیگر وی می‌گوید اضافه برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی در پایان خرداد در سطح ۳۰ هزار میلیارد تومان بوده که با آغاز دولت جدید این رقم به ۱۰۵ هزار میلیارد تومان رسیده است.

بنابر اظهارات همتی، جمع این دو رقم در آخر معادل با ۱۸۰ هزار میلیارد تومان بوده که از کانال ضریب فزاینده (که در ماه اخیر برابر با هشت بوده) می‌تواند ۱۴۴۰ هزارمیلیارد تومان نقدینگی در این مدت خلق کند.

اظهارات عبدالناصر همتی درحالی است که براساس آخرین گزارش بانک مرکزی (تحلیل تحولات اقتصاد کلان در آذر‌ماه ۱۴۰۰)، حجم نقدینگی در پایان آذر این سال نسبت به پایان سال ۱۳۹۹ معادل ۲۷.۴ درصد رشد یافته است.

بانک مرکزی توضیح داده ۲.۵ واحد درصد از رشد نقدینگی در ۹‌ماهه منتهی به آذر‌ماه ۱۴۰۰ مربوط به اضافه شدن اطلاعات خلاصه دفترکل دارایی‌ها و بدهی‌های بانک مهر اقتصاد به اطلاعات خلاصه دفترکل دارایی‌ها و بدهی‌های بانک سپه (به‌واسطه ادغام بانک‌های متعلق به نیرو‌های مسلح در بانک سپه) است و فاقد آثار پولی است.

بر همین اساس نرخ رشد نقدینگی در ۱۲ ماهه منتهی به آذر‌ماه ۱۴۰۰ به ۴۱.۴ درصد رسیده که ۲.۷ واحد درصد از آن مربوط به افزایش پوشش آماری مذکور است. به‌عبارت‌دیگر درصورت عدم لحاظ پوشش آماری مذکور، رشد نقدینگی در پایان آذر‌ماه ۱۴۰۰ نسبت به پایان سال ۱۳۹۹ معادل ۲۴.۹ درصد و در ۱۲‌ماهه منتهی به آذر‌ماه ۱۴۰۰ معادل ۳۸.۷ درصد بود. با این حساب، نگاهی به رشد تاریخی حجم نقدینگی طی سال‌های ۱۳۵۷ تا آذرماه امسال نشان می‌دهد همتی با ۴۰.۶ درصد نقدینگی که در سال ۱۳۹۹ خلق کرده، طی ۴۲ سال اخیر همچنان رکورددار خلق نقدینگی در ایران است.

اگر بپذیریم سخنان رئیس‌کل پیشین بانک مرکزی نه از سر رقابت و تلافی و صرفا تذکری از سر دلسوزی است، آمار‌ها و ارقام ابعاد دیگری را نشان می‌دهد؛ چراکه براساس گزارش اخیر بانک مرکزی (تحلیل تحولات اقتصاد کلان در آذر‌ماه ۱۴۰۰)، رشد پایه پولی در ۱۲‌ماهه منتهی به آذر‌ماه ۱۴۰۰ به ۳۷.۶ درصد رسیده و همچنین پایه پولی در پایان آذر‌ماه امسال نسبت به پایان سال ۱۳۹۹، رشدی معادل ۲۲.۲ درصد داشته که در مقایسه با رشد متغیر مذکور در دوره مشابه سال قبل (۱۵.۵ درصد) به میزان ۶.۷ واحد درصد افزایش یافته است.

مساله مهم این است که طبق آمار‌های بانک مرکزی، حجم نقدینگی تا پایان آذرماه ۱۴۰۰ به ترتیب به چهارهزار و ۴۲۹ هزارمیلیارد تومان و پایه پولی نیز به ۵۶۱ هزارمیلیارد تومان رسیده که طبق آمار‌های بانک مرکزی، حجم نقدینگی خلق‌شده طی دولت سیزدهم (از اول مردادماه) حدود ۵۰۸ هزارمیلیارد تومان و حجم پایه پولی اضافه‌شده نزدیک به ۴۵ هزارمیلیارد تومان است. البته این نکته لازم به ذکر است که دولت روحانی تا ۱۱ مرداد نیز بر سر کار بوده است.

میراث شوم بدهی روحانی

دولت سیزدهم تاکنون مدعی شده که دولت افتخارش این است که بر‌ای درآمدزایی سمت پایه پولی نرفته و این رقم را پایین نگه داشته است، اما حالا عبدالناصر همتی رقیب رئیس‌جمهور، دولت جدید را به همین موضوع متهم می‌کند. اکنون باید دید اظهارات همتی تا چه حد صحت دارد. همتی می‌گوید در دولت فعلی ۱۸۰ هزار میلیارد تومان پایه پولی جدید خلق شده که همه آن به بانک‌ها برمی‌گردد (اضافه‌برداشت ۱۱۲همت و مانده ریپو ۷۵ همت). گرچه جزئیات آمار‌های نقدینگی ازسوی بانک مرکزی منتشر نشده، اما گفتیم که در دوره دولت سیزدهم رقم نقدینگی خلق‌شده حدود ۵۰۸ هزار میلیارد تومان و حجم پایه پولی اضافه‌شده نیز نزدیک به ۴۵ هزار میلیارد تومان بوده است.

رشد پایه پولی در ۱۲ ماهه منتهی‌به آذر‌ماه ۱۴۰۰ به ۳۷.۶ درصد رسیده و پایه پولی در پایان آذر‌ماه ۱۴۰۰ نسبت‌به پایان سال ۱۳۹۹، رشدی معادل ۲۲.۲ درصد داشته است. همچنین طبق آمارها؛ رشد پایه پولی طی دوره پایان تیرماه تا پایان آذرماه امسال ۸.۴ درصد بوده است (رقم پایه پولی از ۵۱۷ همت به ۵۶۱ همت رسیده). طبق گزارش بانک مرکزی، در ۹ ماهه نخست امسال پایه پولی رشدی معادل ۲۲.۲ درصد داشته که خالص سایر اقلام دارایی‌ها و بدهی‌های بانک مرکزی و مطالبات بانک مرکزی از بانک‌ها به‌ترتیب با سهمی معادل ۱۲.۸ و ۸ واحد درصد مهم‌ترین عوامل رشد پایه پولی بوده‌اند، این درحالی است که عبدالناصر همتی مدعی همه این پایه پولی خلق‌شده در دولت جدید از سمت بانک‌ها بوده است.

اما در سمت دیگر، توجه داشته باشیم اظهارات همتی درحالی است که تزریق پول ازسوی بانک مرکزی به بانک‌ها و اجازه اضافه‌برداشت که قطعا امر نکوهیده‌ای است، به‌واسطه میراث شومی است که شخص همتی و دولت روحانی بر‌ای دولت سیزدهم به ارث گذاشته‌اند؛ چراکه افزایش «ریپو» دقیقا اصطلاحی است که ذهن همه را به‌سمت خریدوفروش اوراق می‌برد. آمار‌ها نشان می‌دهد دولت روحانی فقط در سال گذشته نزدیک به ۱۸۵ هزار میلیارد تومان اوراق فروخته است، این درحالی است که در سال‌جاری کل اوراق فروخته‌شده حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان بوده است. همچنین در سال‌جاری براساس همان آماری که همتی از آن پرده‌برداری کرده، دولت سیزدهم حدود ۷۵ هزار میلیارد از اوراق فروخته‌شده توسط دولت روحانی را تسویه کرده است.

بمب ساعتی بانک‌ها زیر پای دولت سیزدهم

گرچه عبدالناصر همتی را باید از عاملان وضع موجود در حوزه پولی و بانکی دانست، اما نباید تصور کنیم ادامه مسیر در دولت سیزدهم هم بی‌خطر است؛ چراکه طبق گزارش اخیر بانک مرکزی ایران، بانک‌ها همچنان سهم بالایی در خلق نقدینگی دارند. بر این اساس، گرچه در ماه‌های اخیر بانک مرکزی اقداماتی را بر‌ای کاهش سرعت خلق نقدینگی انجام داده و مدعی است بر‌ای درآمدزایی سمت پایه پولی نرفته، اما به هرحال ادامه بسط پول و تزریق پول به سیستم بانکی و عدم کنترل پایه پولی از این زاویه ممکن است در ماه‌های آتی با تغییر عوامل رشد پایه پولی، نرخ‌های جدیدی از رشد نقدینگی و تورم را در اقتصاد ایران رقم بزند. آن‌طور که در نمودار‌های این گزارش آمده، ادامه روند افزایش لجام‌گسیخته نقدینگی در بازار به چه معناست؟ نقدینگی حاکی از آن است که تا پایان سال ۱۴۰۲، نقدینگی ۲ برابر شده و تورم افسارگسیخته بیشتری در انتظار اقتصاد ایران خواهد بود. همچنین پیش‌بینی می‌شود نقدینگی در پایان سال ۱۴۰۴، با ۳۵۰ درصد افزایش نسبت‌به ابتد‌ای سال ۱۴۰۰، به حدود ۱۵۴۵۹ هزار میلیارد تومان افزایش می‌یابد، این بدان معناست که خلق روزانه نقدینگی در سال ۱۴۰۴ به ۱۱ هزار میلیارد تومان خواهد رسید؛ رقمی که درحال حاضر نزدیک به ۳۶۰۰ میلیارد تومان است.

اما اینکه دولت سیزدهم چه مسیری را باید درپیش بگیرد، پیمودن تجربه‌های جهانی می‌تواند کمک‌کننده باشد. بر‌ای نمونه، با شیوع ویروس کرونا درحالی‌که عموم کشور‌ها طی ۲ سال گذشته، به انتشار پول به‌علت معضلات کرونا و درجهت منافع عامه جامعه مبادرت کرده‌اند، اما در ایران مسئولان دولتی خط قرمز خود را برداشت از بانک مرکزی اعلام کرده و اختیار خلق لجام‌گسیخته نقدینگی را به بانک‌ها و درجهت منافع مدیران و سهامداران‌شان اعطا کردند.

پرواضح است خلق پول بانک‌ها در شرایطی که وصول مطالبات با چالش‌های جدی مواجه است، موجب افزایش رشد نقدینگی و انبساط بیشتر ترازنامه‌های بانک‌ها می‌شود، لذا یکی از اقدام‌های ممکن برای کنترل خلق نقدینگی جدید، اعمال محدودیت‌های مقداری بر افزایش اندازه ترازنامه بانک‌ها به‌ویژه بانک‌های مشکل‌دار است. برای مثال بانک مرکزی می‌تواند به بانک‌های مشکل‌دار صرفا اجازه رشد ۱۰ تا ۱۵ درصدی ترازنامه را بدهد و افتتاح سپرده و سپرده‌پذیری جدید یا اعطای تسهیلات آن‌ها را محدود کند. ازسوی دیگر بانک‌ها به‌واسطه قدرت خلق پول، پتانسیل بالایی برای بهره‌مندی از سود سفته‌بازی دارند که به‌واسطه عایدی بالای بازار دارایی‌ها می‌تواند خلق پول را حتی باوجود نرخ‌های بالای اضافه‌برداشت یا بازار بین‌بانکی نیز به‌صرفه کند. اما ورود بانک‌ها به این بازار‌ها علاوه‌بر افزودن التهاب، موجب رشد نقدینگی نیز می‌شود که برای جلوگیری از چنین واقعه‌ای پیشنهاد می‌شود از ورود بانک‌ها به فعالیت‌های سفته‌بازانه جلوگیری به‌عمل آید که البته این مساله نیز نقدینگی در بازار به چه معناست؟ با کنترل مقاصد تسهیلات اعطایی بانک‌ها به‌ویژه شرکت‌های زیرمجموعه فعال در بخش ساختمان، ارز و امثالهم محقق خواهد شد. اعطای تسهیلات کلان نیز یکی دیگر از مصادیق خلق پول جذاب بانک‌ها و موسسات اعتباری است که غالبا به شرکت‌های تابعه و وابسته آن‌ها تعلق می‌گیرد و کنترل این نوع از تسهیلات نیز می‌تواند تا حد زیادی رشد نقدینگی را تحت مدیریت قرار دهد.

درمجموع آن‌طور که کارشناسان پولی و بانکی می‌گویند، هزینه خلق پول از مسیر اضافه‌برداشت به‌قدری بر‌ای بانک‌ها کم‌هزینه و البته جذاب است که با فعالیت سفته‌بازانه شرکت‌ها و اشخاص زیرمجموعه خود به‌راحتی می‌توانند ده‌ها برابر این جریمه را در بازار دارایی‌های غیرمولد کسب سود کنند. به‌نظر می‌رسد یکی از اقدامات دولت جدید، باید شناسایی و محدود کردن اشخاص زیرمجموعه و ذی‌نفع بانک‌ها از دریافت تسهیلات بانکی باشد که تسهیلات را به مقاصد غیرمولد هدایت می‌کنند. در همین زمینه یکی از کارشناسان بانکی می‌گوید بررسی وی و نقدینگی در بازار به چه معناست؟ همکارانش از صورت‌های مالی سه بانک خصوصی بزرگ که ۲۵ درصد کل سپرده‌های بانکی کشور را در دست دارند، نشان داده که این بانک‌ها بین ۳۰ تا ۵۰ درصد از تسهیلات این بانک‌ها را به اشخاص وابسته به بانک (شرکت‌ها و افراد) داده‌اند. البته این بانک‌ها همگی جزء بانک‌های خوشنام هستند و اضافه‌برداشت در بانک‌های مشکل‌دار وضعیت بحرانی‌تری نیز دارد.

ارزش معاملات بورس به چه معناست؟

در بورس همیشه افراد با چالشی مانند یافتن بهترین فرصت برای سرمایه گذاری مواجه اند، به همین خاطر روش های گوناگونی به منظور تحلیل بازار و رویدادهای آن در نظر گرفته شده است. به منظور استفاده از این روش ها در ابتدا به آشنایی با اصطلاحات رایج و همچنین مفاهیم آن نیاز دارید. جالب است بدانید از مفاهیم مهمی که قصد داریم در این مطلب آموزشی بورس ارائه کنیم؛ ارزش معاملات بورس است که در موازات ارزش بازار قرار می گیرد و آشنایی با این دو مورد کمک بسیار در روند درک بازار بورس به شما عزیزان خواهد کرد. در این مطلب بررسی خواهیم کرد که ارزش معاملات بورس چیست و تحلیل و بررسی ارزش معاملات در بورس چه مواردی را میتواند برای ما آشکار سازد. اگر سرمایه گذار و فعال بازار بورس هستید و هرچند اندک سرمایه ای در این بازار دارید، بهتر است با مفهوم ارزش معاملات بورس آشنایی داشته باشید. به صورت کلی ارزش معاملات بازار نقدینگی در بازار به چه معناست؟ بورس است که نشان می دهد در یک روز، معاملاتی که انجام شده است چه ارزشی از لحاظ ریالی داشته است.

ارزش معاملات بورس

ورود نقدینگی به بازار یکی از راه کارهایی به حساب می آید که سرمایه گذار با بهره گیری از آن می تواند تشخیص دهد که چه زمانی پول خود را وارد بازار کند و با استفاده از آن سهام خریداری کند. در خصوص انتخاب یک سهم توجه به فاکتورهای تحلیلی شرکت مانند؛ تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی الزامیست و در کنار تحلیل موضوع تابلوخوانی در بورس هم ارزش و اهمیت بسیار زیادی دارد و جالب است بدانید که ارزش معاملات در بورس هم یکی از مواردی است که در بحث تابلوخوانی بازار بورس میتوانید آن را مورد بررسی و تحلیل قرار دهید.

درصورتی که تمایل دارید تا از خدمات ۲۵ درصد تخفیف کارمزد در بورس، مشاوره خرید، آموزش های رایگان بورسی و … بهره مند شوید میتوانید از طریق لینک زیر اقدام به ثبت نام نمایید.

در این مطلب آموزشی بنا داریم در خصوص ارزش معاملات بازار در یک روز و تشخیص ورود نقدینگی به آن صحبت کنیم. یکی از سیگنال هایی که تعیین میکند ورود نقدینگی به بازار سرمایه اتفاق افتاده است یا خیر ارزش معاملات روزانه بازار می باشد. ارزش معاملات یک شرکت معمولا از ضرب حجم معاملات روزانه سهم در قیمت آن حاصل می شود. اکنون این طور فرض کنید اگر این فرمول را برای کل شرکت هایی که در روز معامله می شوند، محاسبه کنیم ارزش معاملات کل بازار حاصل خواهد شد.

مفهوم ارزش معاملات بورس

ارزش معاملات در بورس در اصل معیاری است به منظور تخمین حجم نقدینگی در بازار و یافتن زمان مناسب سرمایه گذاری. به عبارتی شما با اطلاع از ارزش ریالی کل داد و ستدهای انجام شده در روز، موفق به تخمین حجم نقدینگی همان روز می‌شوید که این مورد یکی از فاکتورهای حائز اهمیت در راستای یافتن بهترین زمان سرمایه گذاری به شمار می رود.

بدیهی است که افزایش ارزش سهام در یک نماد خاص، بیانگر افزایش سرمایه گذاری در سهم مذکور و رشد قیمت آن است و میتوان گفت که این مورد در رابطه با کل بازار سهام نیز صدق می کند؛ افزایش ارزش کل معاملات بازار ، گویای ورود نقدینگی و روند مثبت بازار بوده و از نقدینگی در بازار به چه معناست؟ طرفی برعکس این مورد نیز صادق است؛ کاهش ارزش معاملات بازار گویای زمان نامناسب به منظور سرمایه گذاری خواهد بود. توجه داشته باشید که اگرچه توجه بر این مورد می تواند راهنمای شما جهت سرمایه گذاری سود ده باشد، اما این موضوع به تنهایی کافی نیست و استفاده از روش ‌های تحلیلی که در ابتدای متن به آن اشاره کردیم، در کنار آن ضروری خواهد بود.

مفهوم ارزش بازار

از مفاهیم دیگری که درک آن در کنار ارزش معاملاتی مهم است،“ارزش بازار است؛ به این دلیل که با بررسی ارزش معاملاتی، شما دیدگاه کوتاه مدتی جهت انجام سرمایه گذاری کسب خواهید کرد. از آنجایی که روند صعودی و یا نزولی بودن سهام یک نماد اغلب نمی ‌تواند برای مدت زمان طولانی ادامه یابد، بنابراین نیاز به دیدگاه دیگری جهت تحلیل روند سهام یک نماد برای زمان طولانی ‌تر در این جایگاه احساس می شود. محاسبه ارزش بازار برای نمادهای بورسی به وسیله فرمول زیر صورت می پذیرد :

تعداد سهام کل شرکت × قیمت هر سهم (قیمت پایانی سهم در روز معاملاتی) = ارزش بازار

بر اساس فرمول فوق، تعیین ارزش بازار، بسته به دو پارامتر قیمت سهام و تعداد آن خواهد بود؛ به صورتی که با افزایش و یا کاهش قیمت سهام، ارزش بازار آن به صورت صعودی و یا نزولی عوض خواهد شد و از طرفی در صورت ثابت ماندن قیمت و افزایش تعداد سهام، ارزش بازار مشمول تغییر مثبت خواهد شد، به همین خاطر بسیاری از افراد تحت تاثیر این روند قرار گرفته و با افزایش ارزش بازار شرکتی، آن را بزرگ ‌تر و معتبرتر پنداشته و به سرمایه گذاری در آن می پردازند. این تفکر تا حدودی صحیح است و می‌ توان گفت ریسک سرمایه گذاری در این حالت کمتر خواهد بود، ولی نکته مهم دیگر این است که در شرکت های کوچک‌تر با ارزش دارایی پایین ‌تر، در صورت رشد سهام، سودآوری خوبی برای سرمایه گذاران حاصل خواهد شد.

مورد دیگر مربوط به قیمت هایی است که خرید و فروش سهام شرکت با آن انجام می شود. امکان دارد این قیمت ها حقیقی نباشد و بارها مشاهده شده که قیمت سهامی به صورت غیر منطقی بیش از حد بالا و یا پایین است؛ از آنجایی که قیمت سهام یکی از پارامترهای محاسبه ارزش بازار است، لذا در صورت دستکاری قیمت، نمی ‌توان ارزش بازار آن شرکت را معیاری جهت سرمایه گذاری در نظر گرفت؛ در این شرایط می ‌توانید به بررسی قیمت سهام شرکت های مشابه آن بپردازید تا درک بیشتری از قیمت حقیقی کسب کنید.

آخرین موردی که در این بخش توجه به آن همواره توصیه می شود حجم معاملات بازار بورس است. حجم معاملات به معنی تعداد کل خریداران و فروشندگان و در کل میزان فعالیت بازار است. این مورد رابطه مستقیم با قیمت سهام داشته و اغلب رشد این دو را به موازات یکدیگر می ‌توان مشاهده کرد که گویای پویایی بازار در آن بازه زمانی است.

با استفاده از ارزش بازار میتوان به اطلاعات زیر دسترسی داشت :

• ریسک سرمایه گذاری : ارزش بازار با ریسک سرمایه‌ گذاری یک رابطه معکوس دارد و این بدین معنی است که هر اندازه ارزش کل بازار یک سهم بیشتر باشد، سرمایه‌ گذاری در آن از خطر کمتری خواهد داشت و بالعکس. پایین بودن ارزش کل یک سهام یعنی که آن دارایی برای افزایش قیمت به اندازه مثلا ۳۰۰ درصد به حجم سرمایه کمتری در مقایسه با یک دارایی که حجم بازار بیشتری دارد، نیاز دارد. در نتیجه باید گفت که هر چقدر ارزش بازار یک دارایی پایین ‌تر باشد، ریسک بالاتری دارد، ولی در صورت حرکت صعودی، اغلب سودآوری خیلی خوبی در آینده به همراه خواهد داشت.
• بررسی میزان اهمیت یک فناوری در بازار : می ‌توان پروژه‌هایی که دارایی کاربرد، اهداف و تکنولوژی‌ های مشابه ای هستند را یافت و با جمع کردن مقدار ارزش بازار و مقایسه آن با کل سرمایه موجود در بازار، میزان اهمیت و سهم یک نوع تکنولوژی را بدست آورد.
• توانایی دست کاری در بازار بورس : گفتنی است که دست‌ کاری در بازار یکی از جنبه‌ های ارزش کل بازار است و اغلب بازارهای کم‌ ارزش اغلب بیشتر در معرض دست ‌کاری بازار قرار دارند.

نتیجه گیری و کلام آخر

در بحث تابلو خوانی بورس و بازار خوانی در بورس به همین روش اگر ارزش معاملات کل سهام را به صورت روزانه جمع کنیم، ارزش معاملات کل بازار حاصل می شود که یکی از معیارهای ورود نقدینگی به بورس تهران است. می توان گفت ارزش معاملات بورس به نوعی حجم نقدینگی که اکنون در بورس در جربان است را مشخص می کند و به عبارتی با نقدینگی در بازار به چه معناست؟ استناد بر این موضوع می توان متوجه شده که آیا بازار بورس گسترش یافته و نقدینگی و پول جدید وارد این بازار شده یا خیر.

البته نمی توان گفت که ۱۰۰ درصد ارزش معاملات در بورس به رشد بازار بورس بستگی دارد، ولی با بررسی های صورت گرفته و تجربه گذشته ثابت شده است که معمولا هر زمان ارزش معاملات در بورس افزایش یابد، یعنی سرمایه و پول جدید وارد این بازار شده. نتیجه بررسی های انجام شده حاکی از آن است که وقتی ارزش معاملات بورس با افزایش مناسبی روبرو شود، قیمت سهام ها و همچنین شاخص بورس در یک بازه زمانی کوتاه با رشد چشم گیری همراه خواهد بود.

به غیر از ارزش معاملات در بورس ، حجم معاملات در یک سهم نیز میتواند نشان دهنده ورود نقدینگی و میزان سرمایه گذاری در بورس به حساب آید. به عبارتی که افزایش حجم و ارزش معاملات می تواند خبر از تزریق پول جدید در بورس دهد. با توجه به حجم معاملات یک نماد شرکت بورسی می توان میزان توجه سرمایه گذاران به آن سهم را دریافت و تجربه نشان داده پس از افزایش جحم معاملات در یک سهم باید شاهد افزایش قیمت آن سهم باشیم. در نهایت یکی از فاکتور هایی که می تواند نشانه رشد قیمت یک سهام باشد افزایش حجم و ارزش معاملات در بورس است و از طرفی دیگر قیمت بالای یک سهم نمی تواند نشان دهند خوب بازده بودن آن سهام باشد و همچنین قیمت پایین یک سهم نیز نمی توند دلیل مناسبی برای عدم خرید سهم باشد.

ارزش یک معامله در بازار بورس هیچ زمان با اتکا بر یک مورد خاص تعیین نمی شود. جالب است بدانید که با توجه به نوع معاملات، دیدگاه های متفاوتی جهت دریافت سود وجود دارد و بسته به آن نیز روش های تحلیل مختلف و توجه به المان های متفاوتی پیشنهاد می ‌شود. مشخصا سرمایه گذاری طولانی مدت و کوتاه مدت، نوسان گیری در بازار بورس ، بورس کالا و یا اوراق بهادار و … هر کدام دارای ویژگی های خاص خود بوده و تحلیلی متفاوت برای هر یک نیاز خواهد بود.

امیدوارم از این مطلب آموزشی نهایت استفاده رو برده باشید.

هر سوال و یا ابهامی در خصوص ارزش معاملات بازار بورس داشتید، کافیست تا از بخش ارسال نظرات با ما در ارتباط باشید.

تشخیص ورود یا خروج نقدینگی (پول هوشمند)

زمانی که پولی وارد سهم میشود به اصطلاح گفته میشود ورود نقدینگی به سهم انجام شده است.

تعریف خروج نقدینگی

زمانی که پول از سهم خارج میشود به اصطلاح گفته میشود خروج نقدینگی از سهم اتفاق افتاده است.

احتمالا شما این تعاریف ساده را مبنی بر ورود و خروج نقدینگی(پول هوشمند) شنیده باشید. ولیکن چطور میتوان آن را تشخیص داد؟ اینکه پولی وارد یک سهم شده است یا از یک سهم خارج شده است به چه معنی است؟ در این مقاله قصد داریم عواملی که کمک میکنند به این سوالات پاسخ دهیم را بررسی کنیم.

قبل از ورود به بحث مربوط به تشخیص ورود یا خروج نقدینگی، پیشنهاد میکنیم مقاله ی مربوط به “پول هوشمند” را مطالعه کنید.

برای درک بهتر با یک مثال شروع میکنیم.

فرض کنید حجم معاملات مربوط به نماد یک شرکت طی بررسی شما در یک هفته ی معاملاتی به شرح زیر است:

روز	حجم معاملات
شنبه	V1=4,000,000
یکشنبه	V2=5,000,000
دوشنبه	V3=5,100,000
سه شنبه	V4=6,050,000
چهارشنبه	V5=5,700,000

اگر طبق این جدول به حجم معاملات دقت کنید میبینید که در یک محدوده ی معینی روزانه طی این یک هفته ی معاملاتی، معاملات این سهم انجام شده است. به طوری که میانگین حجم معاملات در طی این هفته برابر است با :

حال در نظر بگیرید که حجم معاملات این نماد در روز معاملاتی بعدی برابر با V6=17,000,000 باشد.
از جمله عواملی که باعث میشود زنگ هشداری برای ورود یا خروج نقدینگی در یک سهم خاص باشد حجم معاملات آن سهم است. در واقع در روز ششم بررسی این سهم، حجم معاملات آن بیش از 3 برابر میانگین حجم معاملات در هفته ی گذشته بوده است. پس اولین عامل تشخیص ورود یا خروج پول هوشمند در یک سهم توجه به حجم معاملاتی آن است.
سوالی اولی که احتمالا مطرح میشود: چطور از بین این همه سهامی که در بورس هستند حجم معاملاتی را بررسی کنیم؟
شما میتوانید با استفاده از سایت سهمیو، قسمت فیلترها نمادهایی که بیشترین حجم معاملاتی در طول روز و یا یک هفته را داشته اند ببینید.

سوال دوم: با توجه به حجم معاملات بالا متوجه شدیم در این سهم ممکن است ورود یا خروج نقدینگی اتفاق بیفتد. چطور تشخیص دهیم ورود نقدینگی است یا خروج ؟

عوامل تشخیص خروج نقدینگی (پول هوشمند)

وضعیت تکنیکالی سهم

در صورتی که وضعیت تکنیکالی سهم در حالت مقاومت باشد، احتمال خروج نقدینگی از آن سهم وجود دارد.

قدرت معاملاتی سهم

بررسی قدرت خریدار و فروشنده با محاسبه ارزش معاملات:
برای مثال
در نظر بگیرید سهمی در سابقه ی معاملاتی خود نشان میدهد که 2,000 فروشنده و 7,000 خریدار به لحاظ تعداد داشته است. ولیکن محاسبه سرانه خرید 2,700,000 تومان در مقایسه با سرانه فروش به میزان 10,100,000 تومان بوده است.
این بدین معناست با وجود اینکه تعداد خریداران بیشتر بوده است ولیکن حجم معاملات سمت خریداران نسبت به فروشندگان کمتر بوده است.
لذا میتوان نتیجه گرفتن قدرت فروش سمت فروشندگان بیشتر است، بنابراین احتمال خروج نقدینگی وجود دارد.

رفتار معاملاتی سهم

برای مثال
در نظر بگیرید در تابلو معاملات یک سهم این اطلاعات درج شده باشد:
آخرین معامله : -3%
قیمت پایانی : +3%
این رفتار معاملاتی یک رفتار معاملاتی منفی را نشان میدهد، که میتواند در نتیجه ی احتمال خروج پول هوشمند از این سهم رخ دهد.

عوامل تشخیص ورود نقدینگی (پول هوشمند)

وضعیت تکنیکالی سهم

در صورتی که وضعیت تکنیکالی سهم در حالت حمایت باشد، احتمال ورود نقدینگی در آن سهم وجود دارد.
همچنین در صورتی که سهم به یک تعادل قیمتی برسد و طی یک بازه ی زمانی طولانی مدت در یک رنج قیمتی مشخص معامله شود اصطلاحا اعتبار معاملاتی سهم بالا می رود و نقدینگی در بازار به چه معناست؟ احتمال ورود پول هوشمند به آن سهم بیشتر میشود.

قدرت معاملاتی سهم

بررسی قدرت خریدار و فروشنده با محاسبه ارزش معاملات:
در نظر بگیرید سهمی در سابقه ی معاملاتی خود نشان میدهد که 6,000 فروشنده و 2,000 خریدار به لحاظ تعداد داشته است. ولیکن محاسبه سرانه خرید 9,700.000 تومان در مقایسه با سرانه فروش به میزان 3,100,000 تومان بوده است.
این بدین معناست با وجود اینکه تعداد فروشندگان بیشتر بوده است ولیکن حجم معاملات سمت فروشنگان نسبت به خریداران کمتر بوده است.
لذا میتوان نتیجه گرفتن قدرت خرید سمت خریداران بیشتر است، بنابراین احتمال ورود نقدینگی وجود دارد.

رفتار معاملاتی سهم

در صورتی که رفتار معاملاتی یک رفتار معاملاتی مثبت باشداحتمال ورود پول هوشمند به سهم وجود دارد.

لازم به توضیح است
هر یک از مواردی که عنوان شد به صورت جداگانه میتوانند دلیلی بجز ورود یا خروج پول هوشمند را داشته باشند و صرفا برای مثال رفتار معاملاتی یک سهم شبیه به آنچه مثال زده شد مبنایی برای ورود یا خروج پول هوشمند نیست.

رشد بازار سرمایه کمک به رشد نقدینگی است

گروه اقتصادی: یک استاد دانشگاه اظهار داشت: وقتی نرخ بهره در اقتصاد را کاهش می‌دهند به این معناست که بانک‌ها راحت‌تر می‌توانند نسبت به خلق پول اقدام کنند و شرایط رشد نقدینگی در کشور تسهیل می‌شود حال اینکه در کنار آن بازار هم سرمایه هم رونق می‌یابد که در ظاهر رونق بورس، کمک به تولید است اما در واقعیت می‌بینیم که رشد بازار سرمایه کمک به رشد نقدینگی است. کامران ندری درباره هدف‌گذاری بانک مرکزی برای تحقق نرخ تورم 22 درصد اظهار داشت: برای اجرای این سیاست باید الزامات را ایجاد کنیم و نسبت به آن متعهد شویم اما مشخص نیست در شرایط فعلی این هدف‌گذاری محقق شود.
درآمد سرانه دو سوم شد
وی با تاکید بر موضوع کسری بودجه دولت گفت: اقتصاد ما نقدینگی در بازار به چه معناست؟ با کسری بودجه عمیقی مواجه است و یک دهه گذشته را در رکود به سر بردیم و میانگین رشد اقتصادی هم صفر بوده است. از سوی دیگر اگر بخواهیم مولفه درآمد سرانه را در نظر بگیریم، می‌بینیم که در یک دهه گذشته این شاخص هم 30 درصد افت داشته و الان درآمد سرانه دو سوم سال 90 است.این استاد دانشگاه ادامه داد: در این شرایط باید توجه داشت که حاکمیت هزینه‌های بالایی دارد و به دلیل تعهدات داخلی و خارجی که پذیرفته هزینه‌های حاکمیتی هم افزایش یافته است. همچنین انضباط اداری که لازمه اداره کردن یک کشور و تحقق اهداف بلند است، وجود ندارد.ندری با بیان اینکه از منابعی که در اختیار داریم نمی‌توانیم به صورت کارآمد و کارا استفاده کنیم، اظهار داشت: بخش عمده‌ای از منابع در این سیستم فاسد هدر می‌رود بنابراین همه این عوامل سبب شده که تامین بخش عمده‌ای از هزینه‌های عمومی کشور برای ما سخت شود و بخش عمده‌ای از آن به صورت مستقیم و غیرمستقیم از فرآیند خلق پول تامین شود بدون اینکه مدیران و مسئولان تمایلی برای استفاده از این ابزار داشته باشند.وی افزود: به طور ناخواسته و ناخودآگاه در این ورطه فرو رفته‌ایم و برای پوشش هزینه‌ها و تحقق اهداف به شکل گسترده‌ای از مکانیسم خلق پول استفاده می‌کنیم که البته این موضوع مربوط به یک دهه گذشته هم نیست و حتی در زمان وفور درآمدهای نفتی و رونق بازارهای نفت، مشکل پولی شدن هزینه‌های دولت را داشتیم.این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه تورم در کشور ما تاریخ طولانی بیش از 50 ساله دارد گفت: نمی‌توان به یک باره ساختار را تغییر داد و اساسا بدون آنکه متوجه باشیم هزینه‌ها را پولی کردیم به این معنا که با خلق پول هزینه‌ها را پوشش می‌دهیم.ندری با بیان اینکه در شرایطی که با شوک‌های داخلی و خارجی از جمله کرونا، تحریم و . مواجه هستیم شرایط نسبت به گذشته سخت‌تر شده است گفت: با در نظر گرفتن تمام این عوامل نرخ تورم 22 درصد یک موضوع طبیعی در اقتصاد ما است و میانگین نرخ تورم در طول دهه‌های گذشته هم همین عدد بوده است.
هدف‌گذاری تورم برای 22 درصد کار خاصی نیست
وی تاکید کرد: هدف‌گذاری تورمی برای 22 درصد کار خاصی نیست حال اینکه اساسا این 22 درصد از متوسط نرخ تورم کشورمان بالاتر هم محسوب می‌شود اما با توجه به اینکه هنوز تحت تاثیر شوک‌های تحریمی هستیم که به آن کرونا هم اضافه شده است همچنین تاثیر کرونا بر اقتصاد بین الملل هم در اقتصاد ایران اثر گذاشته، این نرخ تورم قابل قبول است.
کسری بودجه مانع بزرگ هدف‌گذاری تورم
ندری افزود: البته باید در نظر داشته باشیم که مشکلات دولت به ویژه کسری بودجه مانع بسیار جدی و اساسی برای تحقق هدف‌گذاری تورم 22 درصد خواهد بود.این اقتصاددان با تاکید بر اینکه ابزارهای دولت و بانک مرکزی برای تحقق تورم 22 درصدی در بلندمدت آثار منفی متعددی برای اقتصاد کشورمان خواهد داشت گفت: دولت در این مقطع متصور است که روش‌هایی که برای تامین کسری بودجه و تحقق اهداف خود انتخاب کرده فشاری بر بانک مرکزی وارد نمی‌کند و در ظاهر هم می‌بینیم این تصور دولت درست است و تلاش بانک مرکزی هم مبنی بر این است که به طور مستقیم از ذخائر استفاده نکند و کسری بودجه پولی نشود، اما پشت پرده چیز دیگری است.
خریداری اوراق دولتی، به معنای خلق پول است
وی ادامه داد: چند روز گذشته دولت نسبت به فروش اوراق دولتی اقدام کرد و بانک‌ها هم این اوراق را خریداری کردند بنابراین این روند به معنای خلق پول است چرا که بانک‌ها هر دارایی را که خریداری کنند به نوعی خلق پول انجام داده‌اند.
رشد بازار سرمایه کمک به رشد نقدینگی است
ندری با اشاره به سیاست دولت مبنی بر کاهش نرخ سود بانکی تاکید کرد: وقتی نرخ بهره در اقتصاد را کاهش می‌دهند به این معناست که بانک‌ها راحت‌تر می‌توانند نسبت به خلق پول اقدام کنند و شرایط رشد نقدینگی در کشور تسهیل می‌شود حال اینکه در کنار آن بازار هم سرمایه هم رونق می‌یابد که در ظاهر رونق بورس، کمک به تولید است اما در واقعیت می‌بینیم که رشد بازار سرمایه کمک به رشد نقدینگی است.وی با بیان اینکه رشد نامتعارف در شرایطی که قیمت‌گذاری‌ها غیرواقعی است می‌تواند تهدید برای اقتصاد باشد گفت: شاید در ابتدا و در ظاهر گمان شود این اقدامات به اقتصاد و دولت کمک می‌کند اما آثار منفی این ابزارها در میان مدت و بلندمدت ظهور خواهد کرد در شرایطی که دیگر امکان برگشت از آن وجود ندارد و باید تبعات آن را تحمل کرد.ندری تاکید کرد: از این رو دستیابی به رشد اقتصادی بالا و هم نرخ تورم کنترل شده در سال 99 بعید است.
پایین آمدن نرخ سود نگران کننده است
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه پایین آمدن نرخ سود در این شرایط اقتصادی بسیار نگران کننده است اظهار داشت: در این شرایط ماندگاری سپرده‌ها در بانک کاهش می‌یابد این در حالی است که می‌دانیم یکی از عوامل کنترل کننده نرخ تورم این است که مردم پس‌اندازهای خود را در بانک سپرده‌گذاری کنند.وی ادامه داد: بنابراین وقتی نرخ سود سپرده بانکی کاهش یابد سپرده‌گذاری به صرفه نیست و نقدینگی به سایر بازارها روانه می‌شود.
ندری با بیان اینکه باید مانند سایر کشورهای توسعه یافته اندازه‌گیری دقیق‌تری از نقدینگی داشته باشیم گفت: تعریف نقدینگی در ایران اسکناس، مسکوک به همراه سپرده است اما در سایر کشورها ارزش اوراق بهادار و دارایی‌های نقد هم به آن اضافه می‌شود. از این رو رشد بالای شاخص بورس به این معناست که نقدینگی در کشور در حال افزایش است و انتظارات تورمی وجود دارد.این اقتصاددان افزود: قطعا رشد بازار سرمایه می‌تواند آثار تورمی داشته باشد. مانند سپرده‌هایی که نرخ سود بالایی به آنها تعلق گرفت و یک قدرت خرید بالایی برای دارندگان این حساب‌ها ایجاد کرد باید توجه داشته باشیم کسانی که در بورس سرمایه‌گذاری کردند قرار نیست سرمایه خود را در قالب دارایی کاغذی تا ابد نگه دارند و در نهایت این دارایی وارد سایر بازارها می‌شود و قیمت را تحت تاثیر می‌گذارد. چنانچه می‌بینیم دولت حتی نمی‌تواند قیمت را به مدت دو ماه در بازار مسکن کنترل کند.
وی تاکید کرد:‌بنابراین هر لحظه ممکن است حتی بدون ریزش شاخص سرمایه از بورس وارد سایر بازارها شود و متاسفانه پایین آمدن نرخ بهره این موضوع را تشدید کرده است.ندری با بیان اینکه در همه جای دنیا پایین آمدن نرخ بهره به معنای اجرای سیاست‌های انبساطی است ادامه داد: در کشورهایی که با تورم بالا مواجه هستند هیچ گاه نسبت به کاهش نرخ بهره اقدام نمی‌شود.

وی اظهار داشت: باید توجه داشت که اثرات تورمی با تاخیر در اقتصاد ظهور می‌کند شاید در ابتدا اتخاذ این سیاست‌های بانک مرکزی با تاثیر مثبت همراه باشد که چیزی شبیه نشئگی پس از مصرف مواد مخدر است اما اثر آن زودگذر است و فرد با تبعات منفی آن مواجه خواهد بود.این کارشناس اقتصادی با اشاره به عدم واکنش بازارها به ویژه بازار ارز به اعلام هدف‌گذاری نرخ تورم 22 درصد گفت: طبیعی است که صرف اعلام کردن این هدف با توجه به اینکه مردم با سابقه عدم تحقق وعده مسئولان مواجه هستند، هیچ واکنشی از بازارها ندیدیم. از سوی دیگر پس از اعلام این هدف هم اقدامی برای تحقق آن دیده نشد.وی گفت: در حالی که بانک مرکزی اعلام کرد‌ برای نرخ تورم هدف 22 درصد را دارد شاهد ادامه افزایش قیمت‌ها بودیم از سوی دیگر رشد بازار سرمایه هم به معنی رشد نقدینگی است. در این شرایط طبیعی است که بازارها واکنشی به سیاست بانک مرکزی نشان ندهند.ندری با تاکید بر اینکه نرخ ارز لنگری برای انتظارات تورمی است، گفت: یکی از مولفه‌های مهم کنترل نرخ تورم، مهار نرخ ارز است و علیرغم همه تلاش‌های بانک مرکزی شاهد آن هستیم که اتفاقی در مهار نرخ تورم نمی‌افتد در این شرایط چرا مردم باید به لحاظ ذهنی و روانی متقاعد شوند که نرخ تورم مهار می‌شود.وی ادامه داد: از سوی دیگر شاهد آن هستیم که سرپرست وزارت صمت دستور ارائه وام کم بهره برای خرید لوازم خانگی را می‌دهد که این دقیقا به معنای خلق پول است.ندری گفت: وقتی قیمت لوازم خانگی در اوج است و برای خرید آن وام ارائه می‌شود به معنای تثبت آن قیمت است. در حالی که زمانی قیمت‌ها کاهش می‌یابد که محصولات به فروش نرود و وقتی وام برای خرید ارائه می‌شود یعنی تقاضا را افزایش می‌دهیم و این سیاست‌های دولت تعجب‌آور است.این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: این سیاست‌ها نه تنها درمان نیستند بلکه وضعیت را تشدید می‌کنند و نشان دهنده رسیدن به بن بست است. شاید بخش عمده‌ای از مشکلات اقتصاد ایران به مسائل تحریم و کرونا برمی‌گردد اما قطعا بخشی دیگر هم به دلیل اتخاذ سیاست‌های نادرست مسئولان است.